صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1385/10/10
برگزار شده توسط: استان قم/ شهر قم
موضوع
ملازمه مطالبه سهم‌الارث با تقسیم ماترک
پرسش
اگر ترکه متوفی در تصرف احد از ورثه یا شخص دیگری باشد و یکی از ورثه بخواهد سهم‌الارث خود را مطالبه کند، آیا باید سایر وراث را هم طرف دعوا قرار دهد؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (4) مدنی: بدواً ورثه برای تصاحب ماترک باید از دادگاه درخواست تقسیم ترکه کنند. هدف از تقسیم ترکه این است که سهم هر یک از وراث از ماترک متوفی تعیین شود. دادگاه حسب‌التقاضا اقدام به تقسیم ترکه می‌کند. حال اگر ماترک نزد یکی از وراث بوده و حاضر به تسلیم سهم سایر وراث نباشد، باید اقدام به طرح دعوا در دادگاه ذی‌صلاح شود. بدیهی است اگر قسمتی از دارایی، اموال مشاعی باشد چون هر کدام از ورثه در ذرات ملک سهیم و شریک هستند، دعوا باید به طرفیت کلیه ورثه طرح گردد لیکن اگر ماترک وجوه نقد و امثال آن بوده و در تصرف یکی از وراث باشد، دعوا فقط علیه متصرف مطرح و درخواست رسیدگی می‌شود و موردی برای طرف دعوا قرار دادن دیگر وراث نیست.
نظر اکثریت
در مواردی که ماترک متوفی اشیای مثلی از قبیل وجه نقد باشد و حالت اشاعه وجود نداشته باشد، هر یک از وراث مالک سهم‌الارث خود می‌شود و می‌تواند از متصرف آن را مطالبه کند، در این قبیل موارد نیازی به مداخله سایر ورثه وجود ندارد. اگر ترکه جزو اشیای قیمتی اعم از منقول یا غیرمنقول باشد در این صورت مطالبه سهم، متفرع بر تقسیم و خارج شدن ملک از حالت اشاعه است، لذا باید تمامی ورثه در دعوا دخالت داشته باشند تا با افراز یا تعدیل، سهم هر یک از آنان معلوم شود. گرچه از مفاد ماده 304 قانون امور حسبی استفاده می‌شود،در فرض اخیر هم لازم نیست ورثه طرف دعوا قرار گیرند فقط در درخواست، تعداد ورثه و اشخاصی که ترکه باید بین آنها تقسیم شود قید می‌شود و دادگاه خود برای رسیدگی به موضوع تعیین جلسه نموده و درخواست‌کننده و اشخاص ذی‌نفع را احضار می‌کند.
نظر اقلیت
مطالبه سهم‌الارث ملازمه با تقسیم ماترک دارد و برای تقسیم ترکه و تعیین سهم هر یک از وراث لازم است تمام اشخاصی که در دعوا ذی‌نفع هستند، طرف دعوا قرار داده شوند. بنابراین، خواهان باید علاوه بر متصرف، تمامی ورثه را جزو خواندگان دعوا قرار دهد و دادگاه پس از بررسی‌های لازم سهم خواهان را از ماترک معلوم و حکم به پرداخت آن صادر کند.