تاریخ نظریه: 1401/06/01
شماره نظریه: 7/1401/83
شماره پرونده: 1401-127-83 ح
استعلام:
منظور از کلمه «متصرفات او» در ماده 160 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 چیست؟ آیا مقصود، تصرفات مادی و بالفعل در ملک خود فرد است یا معنای عام‌تری دارد ؟ برای مثال، چنانچه شخص الف علیه همسایه خود که در امر ساخت و ساز، مقررات شهری را رعایت نکرده و پیشروی داشته و این امر موجب شده که شخص الف در ملک خود از نور بیشتر یا رفاه بیشتر و مانند آن محروم شود، آیا شخص الف می‌تواند با طرح دعوای رفع مزاحمت، قلع اضافی را بخواهد یا این‌که این دعاوی در دادگستری قابل استماع نیست و فقط باید در مراجع خاص (کمیسیون ماده 100 یا 99 قانون شهرداری مصوب 1334 با اصلاحات و الحاقات بعدی) حسب مورد رسیدگی شود؟ چنانچه کمیسیون رأی بر بقاء و محکومیت مالک به پرداخت جریمه ساخت و ساز دهد، آیا شخص الف حقی برای قلع بنای اضافی ندارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
الزامات مربوط به ساخت و ساز در مقررات مربوط؛ از جمله مقررات ملی ساختمان مورد اشاره در ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب 1374 با اصلاحات و الحاقات بعدی پیش‌بینی و ضمانت اجرای تخطی از آن، از جمله در ماده 40 این قانون مقرر شده است و حقوق مجاورین نیز در این قبیل مقررات مورد توجه بوده است. بنا به مراتب فوق، در فرض سوال که کمیسیون موضوع ماده 100 قانون شهرداری مصوب 1334 با اصلاحات و الحاقات بعدی به جای حکم بر تخریب، جریمه نقدی تعیین کرده است، افزون بر آن‌که با لحاظ رأی وحدت رویه شماره 115 مورخ 1392/3/22 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، همسایه نیز همانند دیگر اشخاص ذی‌نفع می‌تواند به رأی قطعی کمیسیون یادشده اعتراض کند، احقاق حق ذی‌نفع از طریق اعمال مقررات خاص صدرالذکر نیز امکان‌پذیر است و تمسک به اطلاق واژه «مزاحمت» موضوع ماده 160 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 موجه به نظر نمی‌رسد. با این حال تشخیص مصداق و امکان یا عدم امکان احقاق حق با استفاده از مقررات خاص و یا تمسک به عمومات فرض سوال بر عهده مرجع رسیدگی‌کننده است.