صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/08/01
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر صومعه سرا
موضوع
ثبت تاریخ غیر واقعی در چک بدون تاریخ
پرسش
چکی بدون تاریخ به شخصی داده می‌شود ؛ اگر دارنده، به قصد اضرار به صاحب حساب، تاریخ غیر واقعی در چک درج نماید (مثلاً جهت دریافت خسارت تأخیر تأدیه بیش از حد)، آیا عمل وی جرم محسوب می‌شود ؟
نظر هیئت عالی
موضوع سوال از مصادیق سوء استفاده از سفید امضاء نسبی محسوب می‌گردد.
بنابراین؛ چنان چه دارنده اذن در درج تاریخ داشته، مع الوصف خارج از حدود اذن عمل کرده، عمل مشارالیه از مصادیق ماده 673 قانون مجازات اسلامی تعزیرات 75 محسوب می‌گردد اما چنان چه مأذون در درج تاریخ نبوده عمل وی از مصادیق جعل موضوع ماده 522 قانون اشعاری است.
نظر اکثریت
عمل مزبو، سوء استفاده از سفید امضاء بوده و جرم محسوب می‌شود تاریخ چک یکی از ارکان تشکیل دهنده قانونی چک است ؛ هرچند دادن چک بدون تاریخ ظهور در تفویض اختیار درج تاریخ به دارنده است، اما دارنده باید در حدود اذن یا متعارف عمل نماید و تجاوز از حدود یا اذن متعارف وفق ماده 951 قانون مدنی، تعدّی محسوب می‌شود و در اینجا اگر صادر کننده دلیل بیاورد که دارنده از حدود اذن یا متعارف تجاوز نموده، بزه سوء استفاده از سفید امضاء محقق است. در خصوص تعریف سفید امضاء نیز، هرچند چک مزبور دارای مبلغ است اما نسبت به تاریخ سفید امضاء محسوب می‌شود و ارکان بزه مزبور محقق می‌باشد.
نظر اقلیت
نظریه اقلیت اول: با توجه به استدلال های اکثریت، عمل مزبور جرم محسوب می‌شود، اما بزه جعل به وقوع پیوسته است و موضوع با بزه سوء استفاده سفید امضاء انطباق ندارد، چرا که عرفاً سفید امضاء به سندی گفته می‌شود که صرفاً دارای امضاء بوده و متن آن خالی باشد، اما در این مورد که چک دارای نوشته و مبلغ می‌باشد عرفاً به آن سفید امضاء اطلاق نمی شود و نظریه مشورتی شماره 2473/7 - 06/05/70 اداره حقوقی نیز این موضوع را جعل محسوب نموده است.
نظریه اقلیت دوم: عمل مزبور جرم نبوده و فاقد وصف کیفری می‌باشد چرا که تحویل چک بدون تاریخ به دیگری، به معنای دادن اختیار و وکالت در درج تاریخ می‌باشد و عرفاً به معنای آن است که صادر کننده چک اختیار درج تاریخ را به دارنده داده است بنابراین عمل مزبور جعل محسوب نمی شود، همچنین بزه سوء استفاده از سفید امضاء نیز محقق نیست چرا که سفید امضاء عرفاً به سندی اطلاق می‌شود که صرفاً دارای امضاء بوده و فاقد هرگونه نوشته باشد و چکی که دارای مبلغ است عرفاً سفید امضاء محسوب نمی شود نظریه مشورتی شماره 21/7 - 15/01/81 اداره حقوقی نیز عمل مزبور را جرم ندانسته است.