صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1390/03/06
برگزار شده توسط: استان کردستان/ شهر بانه
موضوع
حق استفاده از نورگیر در ملک همسایه در صورت انتقال ملک به مالک جدید
پرسش
شخص (الف) ملک متعلق به خود را که در موقعیت تجاری است به شخص (ب) می‌فروشد. خریدار جهت اخذ پروانه ساختمانی و احداث مجتمع تجاری به شهرداری مراجعه کرده و موفق به اخذ پروانه از شهرداری با زیربنای معین می‌شود. در حین شروع به کار با ممانعت همسایه ضلع غربی مواجه شده و عنوان می‌کند که (الف) قبلاً حدود 20 متر را جهت استفاده از نورگیر ساختمان مسکونی‌شان به ایشان داده و شهرداری به موجب پاسخ استعلام، حق نورگیری را مورد تأیید قرار داده است. آیا با تفاصیل مذکور، اقدام مالکین مجاور و شهرداری در خصوص حق نورگیری دارای مبانی قانونی است؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (3) مدنی: از ظواهر امر در فرض سوال، وقوع عقد موجد حق ارتفاق موضوع ماده 94 قانون مدنی استفاده می‌شود. در نتیجه قائم‌مقام مالک نیز به تعهدات مالک سابق پایبند بوده و ملزم به رعایت حقوق ارتفاقی همسایه است.
نظر اتفاقی
طبق ماده 30 قانون مدنی، هر مالکی حق دارد نسبت به مایملک خود تصرف کند و منتفع شود و می‌تواند در ملک خود هرگونه حق ارتفاقی را مجاناً و یا در مقابل عوض برای شخص دیگری قرار دهد و برقراری این ارتفاق به وسیله عقد به عمل می‌آید و در عقد مزبور مثل همه عقود باید شرایط صحت عقد رعایت شود. ولی اذن در اباحه انتفاع با ایجاد حق ارتفاق متفاوت است؛ چون اذن در استفاده از ارتفاق، اباحه انتفاع است. اذن در انتفاع، احتیاج به قبول ندارد؛ چون اذن عقد نیست و مالک می‌تواند بدون توجه، حق ارتفاق را به دیگری واگذار کند و اجازه دهد به صورت معینی از ملک استفاده کنند. در این‌صورت مالکیت مالک سلب نشده است؛ بلکه مالک آزادی داده تا دیگری از ملک او استفاده ارتفاقی کند و مالک می‌تواند هر زمان از اذن خود رجوع کند. در سوال مطروحه، وضعیت حقوقی به همین شکل است؛ یعنی ارتفاق از طریق برقراری عقد ایجاد نشده است؛ بلکه مالک، صرفاً اذن استفاده را داده است و می‌تواند از این اذن رجوع کرده و نورگیر را مسدود کند و ماده 98 قانون مدنی نیز مبین همین مطلب است.