صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/07/19
برگزار شده توسط: استان خراسان رضوی/ شهر نقاب
موضوع
وضعیت مالکیت حریم قنوات بلااستفاده که داخل در طرح هادی روستا واقع شده‌اند.
پرسش
آیا حریم قنواتی که داخل در طرح هادی روستا واقع شده‌اند و آن قنات‌ها در حال حاضر بلااستفاده‌اند، متعلق به شوراهای روستا است که می‌توانند برای امور عام‌المنفعه روستا مورد استفاده قرار دهند؟ یا متعلق به اداره منابع طبیعی است؟ یا متعلق به اداره آب منطقه‌ای است؟
نظر هیات عالی
وفق ماده 139 قانون مدنی و مواد 16 و 17 قانون توزیع عادلانه آب حریم قنوات‌ها از جملیه قنواتی که داخل در طرح هادی روستا واقع شده‌اند، متعلق به مالکین اولیه قنوات است؛ اگرچه اهالی یک روستا باشند و با این وصف برای اشخاص حقوقی مندرج در فرض سوال، مالکیتی ایجاد نمی‌شود، هرچند متروکه یا بلااستفاده باشند و در هر حال تصمیم‌گیری در خصوص آن با مالکین اولیه و قائم‌مقام آنان می‌باشد که می‌توانند با اعطای اختیار و نمایندگی از طریق شورای اسلامی روستا و دهیاری اعمال مدیریت و اتخاذ تصمیم نمایند. ضمناً نطریه شماره 1231/98/07 مورخ 1398/10/28 اداره کل حقوقی قوه‌قضاییه موید این تفسیر قضایی می‌باشد.
نظر اتفاقی
مطابق ماده 139 قانون مدنی حریم قنات متعلق به مالکین اولیه قنات است و شخص حقیقی یا حقوقی دیگری مالک حریم قنات نیست.
از دیگر سوی مطابق تبصره ماده 17 قانون توزیع عادلانه آب، تشخیص حریم چاه و قنات و مجرا با کارشناسان وزارت نیرو است.
با این وصف هیچ کدام از اشخاص قید شده در متن سوال، مالک حریم قنات نیستند.