صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1383/04/30
برگزار شده توسط: استان اردبیل/
موضوع
وجه تمایز طلاق در صورت مجهول المکان و غایب مفقودالاثر بودن زوج
پرسش
زمانی‌که زوجه به طرفیت زوج دعوای طلاق طرح می‌کند و زوج را مجهول‌المکان اعلام می‌کند آیا دادگاه باید مقررات مربوط به غایب مفقودالاثر را در مورد طلاق زوجه و غیبت زوج رعایت کند؟ اساساً چه تفاوتی بین مجهول‌المکان بودن و غایب مفقودالاثر وجود دارد؟
نظر هیئت عالی
ممکن است در دو مورد زوج، (خوانده دادخواست طلاق)، تقدیمی از ناحیه زوجه قرار گیرد. 1- در صورتی‌که تخلف زوج نسبت به یکی از شروط ضمن‌العقد محقق شود که در این‌صورت دادگاه با احراز تخلف از شرط، حکم طلاق صادر می‌کند. 2- در صورتی‌که زوجه به عنوان عسر و حرج، (زوج مجهول‌المکان) را خوانده قرار دهد که در این‌صورت نیز دادگاه پس از احراز عسر و حرج، حکم طلاق صادر می‌کند. در این دو مورد مجهول‌المکان بودن زوج ارتباطی به غایب مفقودالاثر ندارد اما در صورتی‌که زوجه هیچ‌یک از دو مورد فوق را جهت تقاضای طلاق اعلام نکند و صرفاً مدعی باشد که شوهرش منزل را ترک کرده و از او اطلاعی ندارد در این مورد مقررات مربوط به شخص غایب مفقودالاثر اعمال و سپس حکم طلاق صادر می‌شود.
نظر اکثریت
مطابق ماده 1011 قانون مدنی ایران غایب مفقودالاثر کسی است که از غیبت او مدت بالنسبه مدیدی گذشته و از او به هیچ وجه خبری نباشد. براین اساس می‌توان گفت هر مفقود‌الاثری، مجهول‌المکان است ولی هر مجهول‌المکانی مفقودالاثر نیست. ممکن است مردی همسر و فرزندان خود را به جهاتی از جمله ایذا و اذیت آن‌ها، ترک نفقه و کینه توزی و انتقام‌جویی ترک کند و مکان خود را از آن‌ها پنهان و مخفی نگه دارد و زوجه به جهت عسر و حرج دعوای طلاق مطرح کند در این حالت نمی‌توان به او مفقودالاثر گفت. زیرا احتمالاً از او سراغ وجود دارد ولی مکان او و آدرس او معلوم نیست پس او مجهول‌المکان است و لازم نیست در این مورد مقررات مربوط به غایب مفقودالاثر مخصوصاً مواد 1029 و 1030 قانون مدنی ایران رعایت شود و زن او بعد از چهار سال تمام طلاق داده شود. در رسیدگی، دادخواست و خواسته زوجه مبنا و ملاک است اگر او شوهر خود را مجهول‌المکان اعلام کرد از طریق انتشار آگهی، ابلاغ اخطاریه‌ها و دادنامه‌ها انجام می‌شود اگر او را مفقودالاثر اعلام کرد از مقررات مربوط به غایب استفاده می‌شود در هر حال در رسیدگی نسبت به این‌که زوج واقعاً مجهول‌المکان است یا خیر تحقیق می‌شود.
نظر اقلیت
چون در طلاق غیابی، آثار آن قابل جبران نیست ممکن است زن بعد از طلاق، ازدواج کند و اگر شوهر پیدا شود زندگی او از هم می‌پاشد و متضرر می‌شود بهتر است در هر حال مقررات مربوط به طلاق غایب رعایت شود و چهار سال انتظار برای زوجه رعایت شود.