تاریخ نظریه: 1396/07/23
شماره نظریه: 7/96/1662
شماره پرونده: 1196-1/127-95
استعلام:
شخص الف به عنوان خواهان در تاریخ 15/1/95 دادخواستی به خواسته مطالبه وجه و بدواً اعسار از هزینه دادرسی به طرفیت شخص ب به عنوان خوانده مطرح می‌نماید دادگاه به اعسار از هزینه دادرسی وی رسیدگی و حکم به بطلان دعوی صادر می‌نماید نامبرده از حکم مذکور تجدیدنظرخواهی نموده که در تاریخ20/5/95 دادگاه تجدیدنظر ضمن رد تجدیدنظرخواهی حکم صادره را تأیید می‌نماید متعاقب آن دادگاه بدوی اقدام به صدور اخطاریه رفع نقص در تاریخ 31/5/95 به خواهان جهت واریز هزینه دادرسی مرحله بدوی می‌نماید که مجدداً خواهان اقدام به طرح دعوی اعسار از هزینه دادرسی مرحله بدوی می‌نماید حال اقدام دادگاه به چه صورت خواهد بود؟
الف-دادگاه بدون اعتنا به طرح دعوی مجدد اعسار از هزینه دادرسی پس ازانقضاء مهلت اخطاریه رفع نقص باید توسط مدیر دفتر دادگاه قرار رد دادخواست صادر نماید.
ب-باید دادگاه علی‌رغم ارسال اخطاریه رفع نقص پرداخت هزینه دادرسی توسط خواهان با عنایت به ارائه دادخواست مجدد اعسار از هزینه دادرسی تا نتیجه قطعی آن به خواهان مهلت دهد زیرا دعوی اعسار اعتبار امر مختومه ندارد.
ج-چنانچه حالت ب را بپذیریم و مجدداً دعوی اعسار از هزینه دادرسی خواهان رد شود و قطعی نیز گردد و برای بار سوم نیز نامبرده اعسار از هزینه دادرسی را تقدیم دادگاه نماید با تالی فاسد طرح دعاوی تکراری اعسار ازهزینه دادرس مواجه خواهیم بود که حل مشکل امکان‌پذیر نخواهد بود./ع
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً پس از صدور حکم قطعی مبنی بر رد دعوای اعسار از پرداخت هزینه داردسی با عنایت به ملاک ذیل ماده 55 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی 79 بدون نیاز به اخطار رفع نقص، خواهان باید ظرف مدت ده روز از تاریخ ابلاغ حکم قطعی نسبت به پرداخت هزینه دادرسی اقدام کند.
ثانیاً خواهان مکلف است در زمان تقدیم دادخواست هزینه دادرسی را پرداخت کند و اگر مدعی اعسار از پرداخت آن شود دادگاه به این دعوا رسیدگی می‌کند و در صورت رد آن، خواهان باید برابر آنچه در قسمت اولاً گفته شد نسبت به پرداخت هزینه دادرسی اقدام کند و طرح مجدد دعوای اعسار از پرداخت همان هزینه داردسی بلاوجه است، زیرا گرچه وضعیت مالی اشخاص از نظر اعسار و ایسار در زمانهای مختلف متفاوت است اما در دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، زمان تقدیم دادخواست ملاک اعسار یا ایسار خواهان است که در فرض سوال به وضعیت مالی خواهان در این زمان رسیدگی شده است. بدیهی است در صورت رد دادخواست، وی می‌تواند با طرح دادخواست مجدد، ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی دادخواست جدید را نیز مطرح کند./خ