تاریخ نظریه: 1399/06/22
شماره نظریه: 7/99/699
شماره پرونده: 99-186/3-699 ک
استعلام:
1- در ماده 37 قانون مجازات اسلامی اصلاحی 1399 از لفظ متهم و نه محکوم استفاده شده است. آیا این ماده مشمول متهمینی است که پرونده آنها در دادگاه در حال رسیدگی است و هنوز دادنامه قطعی مبنی بر محکومیت صادر نشده یا این‌که شامل محکومینی که پرونده آنها به اجرای احکام ارسال شده اعم از محکومینی که مجازات ایشان در حال اجراست و یا این‌که به دلیل متواری بودن محکوم‌علیهم هنوز مجازات اجرا نشده نیز می‌شود؟
2- آیا ماده 18 قانون مجازات اسلامی اصلاحی 1399 شامل محکومینی که پرونده آنها در اجرای احکام کیفری بوده و مجازات تعیین شده به موجب قانون سابق از حداقل مجازات مقرر در قانون برای آن جرم بیشتر تعیین گردیده و در حال اجرااست می‌شود؟ یعنی باید پرونده به شعبه صادرکننده دادنامه ارسال شود تا علت صدور حکم به بیش از حداقل مجازات را ذکر نماید و میزان مجازات مندرج در دادنامه را به حداقل مجازات مندرج در قانون کاهش دهد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- با توجه به این‌که تخفیف مجازات موضوع ماده 37 قانون مجازات اسلامی اصلاحی 1399 همزمان با صدور حکم صورت می‌گیرد نه پس از صدور حکم و قطعیت آن، به همین علت قانونگذار کلمه «متهم» را در این ماده بکار برده است. به علاوه تخفیف مذکور (چه در قانون سابق و چه در قانون اخیرالتصویب) در اختیار دادگاه است و چون این امر، تخفیف، مجازات قانونی جرم محسوب نمی‌گردد لذا در مورد احکام قطعی که قبل از لازم‌الاجراء شدن قانون جدید صادر شده است قابل اعمال نیست.
2- در تبصره الحاقی به ماده 18 قانون مجازات اسلامی 1392 (طبق ماده 2 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری) مجازات قانونی جرم تقلیل نیافته است تا در خصوص پرونده‌هایی که منجر به صدور حکم قطعی شده است موجب اعمال بند «ب» ماده 10 قانون مجازات اسلامی 1392 شود لیکن رعایت مقررات تبصره مذکور در کلیه پرونده‌هایی که پس از لازم‌الاجرا شدن قانون کاهش مجازات حبس تعزیری 1399 در حال رسیدگی است لازم‌الرعایه است.