صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/01/23
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر گرمسار
موضوع
قابلیت استماع درخواست طلاق قضایی به استناد عسر و حرج ناشی از بیماری عنن
پرسش
آیا مطالبه حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از عنن مرد مسموع است یا زن فقط مطابق ماده 1122 قانون مدنی حق فسخ دارد؟
نظر هیئت عالی
عنن مرد می‌تواند از مصادیق بیماری های موضوع بند 5 ماده 1130 قانون مدنی باشد که دارای دو اثر حقوقی برای زوجه است؛ بنابراین علاوه بر امکان طرح دعوی فسخ نکاح، تقاضای طلاق ناشی از عسر و حرج برای زوجه بلامانع است؛ چه اینکه بیماری عنن مرد از مصادیق عسر و حرج زن می‌باشد. نظریه مشورتی شماره 504/7 مورخ 1391/3/13 اداره حقوقی نیز موافق این نظر است.
نظر اکثریت
دعوی حاضر مسموع است؛ عنن می‌تواند واجد دو اثر باشد؛ یک طرح دعوی فسخ نکاح و دوم طرح دعوی عسر و حرج. فسخ و طلاق قضایی دو نهاد حقوقی جداگانه هستند که آثار حقوقی متفاوتی را نیز در بردارند و عنن می‌تواند از مصادیق بیماری های بند 5 ماده 1130 قانون مدنی باشد. اینکه یک مصداق دارای دو اثر حقوقی باشد منع قانونی ندارد؛ همان طور که برخی از مثال ها ((مثل حبس طولانی مدت)) می‌توانند هم به زن حق مطالبه طلاق به دلیل عسر و حرج را بدهند و هم شرایط وکالت زن در طلاق را ایجاد نمایند. ضمن اینکه برخی بیماری های کم اهمیت تر از عنن می‌توانند مصداق عسر و حرج باشند و عنن به طریق اولی مصداق این امر است.
نظر اقلیت
با عنایت به آن که اصل در طلاق آن است که از سوی مرد انجام شود و این موضوع با عبارت مشهور فقهی ((الطلاق بید من اخذ بالساق)) منحصر در مرد دانسته شده است، باید در تعیین موارد اجازه زن برای درخواست طلاق تفسیر مضیق داشت و به قدر متیقن اکتفا نمود. طلاق قضایی از احکام ثانویه است و مبنای آن عسر و حرج است. عسر و حرج در جایی معنا پیدا می کند که مدعی عسر، مفر و راهکار قانونی در میان احکام اولیه برای خروج از عسر و حرج نداشته باشد و ناگریز نوبت به ادله و احکام ثانویه برسد. در مانحن فیه، زن در صورت عنن زوج به موجب ماده 1122 قانون مدنی حق دارد فسخ نکاح را خواستار شود و اگر از این راهکار قانونی استفاده ننماید خودش موجب عسر خود را فراهم نموده است و دعوی طلاق از سوی وی خلاف اصل لزوم نکاح و انحصار طلاق در اختیار مرد و خلاف اکتفا به قدر متیقن در خلاف اصل است.