صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1381/07/04
برگزار شده توسط: استان هرمزگان/ شهر بندر عباس
موضوع
نحوه جبران خسارت معنوی شخصی که پس از یک سال بازداشت موقت تبرئه شود
پرسش
در خصوص شخص که به اتهام قتل عمد دستگیر و بازداشت شده و یک سال پس از بازداشت موقت تبرئه می‌شود، نحوه جبران خسارت معنوی وی چگونه به عمل می‌آید؟
نظر هیئت عالی
نظر به این‌که ماده 58 قانون مجازات اسلامی و اصل171 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ضمان ناشی از وقوع ضرر و زیان مادی و معنوی متأثر از تقصیر و اشتباه قاضی را پذیرفته است و از آن‌جا که اصل مذکور و ماده مزبور موخرالتصویب بوده، در این خصوص وارد بر قانون مسئولیت مدنی مصوب سال 1339 می‌باشند.
بنابراین، در فرض سوال، در صورت احراز تقصیر قاضی در دادگاه انتظامی قضات، مطالبه ضرر و زیان معنوی ناشی از تقصیر قضایی بر اساس نظریه کارشناس، قابل مطالبه است لکن در موارد اشتباه قاضی پرداخت خسارت به عهده دولت است.
نظر اکثریت
با عنایت به مواد 1 و2 و 10 و 11 قانون مسئولیت مدنی و ماده 58 قانون مجازات اسلامی و اصل 171 قانون اساسی تردیدی نسبت به جبران ضرر معنوی وجود ندارد اما در خصوص جبران آن باید متضرر از جرم مبادرت به تقدیم دادخواست کند، خواسته را تقویم و خوانده را مشخص کند و در صورت توجه تقصیر با جلب‌نظر کارشناس حکم صادر شود. در مورد قضات ابتدا باید تخلف و تقصیر آنها در دادسرای انتظامی قضات به اثبات برسد.
نظر اقلیت
با توجه به این‌که برخورد دستگاه قضایی با جرایم یا مقابله نیروی انتظامی با قاچاقچیان و اشرار، از باب اعمال حاکمیت است در این شرایط اگر به کسی ضرر و صدمه‌ای وارد شود دولت مسئولیت ندارد و در مانحن‌فیه که مقنن صدور قرار بازداشت موقت را در خصوص متهم تجویز کرده، بحث خسارت معنوی جایگاهی ندارد مگر در صورت تخلف قاضی پس از اثبات در دادسرای انتظامی قضات.