تکلیف دادگاه در موردی که دعوا و موضوع دستور موقت در دو مرجع مختلف واقع شده باشد

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1381/08/10
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر ساری

موضوع

تکلیف دادگاه در موردی که دعوا و موضوع دستور موقت در دو مرجع مختلف واقع شده باشد

پرسش

مطابق ماده 311 و 312 قانون آیین دادرسی مدنی در صورتیکه دعوا در دادگاهی مطرح و موضوع دستور موقت در مکان دیگری واقع شده باشد و درخواست کننده دستور به دادگاهی که دعوای اصلی در آنجا مطرح است درخواست صدور دستور موقت دهد آیا دادگاه میتواند ضمن رسیدگی قرار عدم صلاحیت صادر کند؟

نظر هیئت عالی

با توجه به مدلول ماده 318 قانون آیین دادرسی دادگاه ها در امور مدنی و مواد 311 و 312 همان قانون چنین استنباط میشود که صلاحیت دادگاه در رسیدگی به اصل دعوا مانع از آن نیست که هرگاه موضوع درخواست دستور موقت در مقر دادگاهی غیر از دادگاهی باشد که به اصل دعوا رسیدگی بکند، پرونده جهت رسیدگی به درخواست دستور موقت به آن دادگاه ارسال نشود.

نظر اتفاقی

نظر اول: دادگاه به استناد ماده 312 قانون آیین دادرسی مدنی قرار عدم صلاحیت صادر میکند زیرا به موجب این ماده نه تنها دادگاه میتواند قرار عدم صلاحیت بدهد بلکه با توجه به عبارت قانون که صراحتاً بیان میدارد.«گاه موضوع درخواست دستور موقت مقر دادگاهی غیر از دادگاه های یاد شده در ماده قبل باشد (یعنی به جز ماده 311) درخواست دستور موقت از آن دادگاه به عمل میآید» و با بکار بردن کلمه «می آید» از عبارت تکلیفی استفاده کرده است که
دادگاه باید قرار عدم صلاحیت صادر کند به علاوه مقنن در انتهای همین ماده اشاره مینماید اگرچه صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را نداشته باشد. به علاوه اصولاً دستور موقت یک امر فوری است که با اعطای نیابت سازگار نیست لذا باید درخواست و اجراء در محلی صورت گیرد که موضوع دستور موقت در آن محل قرار دارد تأیید رئیس حوزه قضایی در اجرای مستند به تبصره 1 ماده 325 قانون آیین دادرسی مدنی نیز موید همین امر است. زیرا در صورتیکه در یک محل دستور صادر و در محل دیگر بخواهد اجرا شود این توهم پیش می آید که رئیس حوزه قضایی کدام مرجع باید دستور موقت را تأیید کند در حالیکه با پذیرش این نظر و درخواست صدور دستور از دادگاهی که موضوع دستور در آنجا قرار دارد با این اشکال مواجه نخواهد شد.
نظر دوم: دادگاه حق صدور قرار عدم صلاحیت را ندارد؛ زیرا در چنین فرضی هر دو دادگاه صالح به رسیدگی هستند و خواهان اختیار دارد به هر یک از مراجع مراجعه کند به علاوه، درخواست دستور موقت یک دعوا به معنای واقعی نیست بلکه یک درخواست است که صدور قرار عدم صلاحیت با فوریت آن منافات دارد و نیز به موجب ماده 311 قانون آیین دادرسی مدنی با سبق طرح دعوا در یک دادگاه درخواست دستور موقت نیز باید از همان دادگاه به عمل آید. به علاوه ذیل همین ماده نیز بیان میکند که در صورتیکه هنوز دعوا مطرح نشده باشد درخواست باید در دادگاهی مطرح شود که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، نه در دادگاهی که موضوع دستور موقت در آنجا وجود دارد و نیز اصولاً در بعضی از درخواستها از جمله درخواست تأمین خواسته و دستور موقت و تأمین دلیل صدور قرار عدم صلاحیت مفهوم ندارد.