صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/07/21
برگزار شده توسط: استان بوشهر/ شهر بوشهر
موضوع
اعتراض ثالث اجرایی قبل از قطعیت دادنامه
پرسش
در صورت صدور رأی از دادگاه حقوقی و متعاقباً تجدیدنظرخواهی طرفین و قبل از ارسال پرونده جهت رسیدگی به اعتراض، اگر دادخواستی تحت عنوان اعتراض ثالث اصلی واصل شود؛ دادگاه بدوی با چه تکلیفی مواجه است؟
نظر هیئت عالی
اعتراض ثالث اصلی مستلزم قطعیت دادنامه و حکم مورد اعتراض ثالث می‌باشد والا قابلیت استماع ندارد؛ لیکن اگر پرونده به دادگاه تجدیدنظر ارسال شده باشد، شخص ثالث به استناد ماده 130 ق.آ.د.م می‌تواند به عنوان وارد ثالث اقدام به تقدیم دادخواست نماید؛ ضمناً نظریه مشورتی 5489/7 مورخ 78/7/27 و 2440/7 مورخ 1391/7/5 اداره کل حقوقی قوه قضائیه موید این دیدگاه می‌باشد.
نظر اکثریت
از شرایط لازم برای طرح دعوای اعتراض ثالث اصلی، قطعیت حکم مورد اعتراض است. این مطلب از ماده 417 قانون آیین دادرسی به دست نمی‌آید اما ماده 420 قانون مذکور به این شرط اشاره واضح دارد که اگر رأی دادگاه قطعی نباشد اگرچه مضر به حقوق شخص ثالث به نظر می‌رسد ولی قطعی شدن این ضرر متوقف بر قطعیت حکم است. بنابراین طرح دعوی اعتراض ثالث ممکن نخواهد بود. البته در صورتی‌که برای تجدیدنظرخواهی، پرونده به دادگاه تجدیدنظر ارسال و رسیدگی شود شخص ثالث می‌تواند به استناد ماده 130 به‌عنوان ثالث وارد دعوی شود. لذا دادخواست اعتراض ثالث اصلی با قرار عدم استماع مواجه می‌شود.
نظر اقلیت
اولاً؛ مقررات مربوط به اعتراض ثالث یا اعاده دادرسی که طرق فوق‌العاده اعتراض هستند استثنایی محسوب می‌گردند؛ لذا باید تفسیر مضیق گردند. ثانیاً؛ حسب مقررات مواد 418 ،417 و 422 قانون آیین دادرسی مدنی ضرورتی به قطعیت رأی وجود ندارد؛ چراکه نصی در این خصوص نداریم و ایرادات احتمالی وجود دارد که حقوق معترض ثالث را دچار خدشه می‌کند. فرض کنید نسبت به تجدیدنظرخواهی قرار رد دادخواست صادر و قطعی گردد یا حتی مسترد گردد و امثال‌ذلک؛ در این فرض چه تصمیمی خواهیم گرفت؟ لذا بدواً نمی‌توان قرار رد یا عدم استماع نسبت به اعتراض ثالث صادر گردد. این ایراد قانونی در خصوص تجدیدنظرخواهی و واخواهی طرفین نسبت به دادنامه صادر شده نیز وجود دارد که قانون مبهم است. از طرفی اگر ما قائل به قطعیت دادنامه معترض‌عنه باشیم با ماده 422 در تعارض است؛ چراکه برخی از آرا به محض قطعیت دارای آثار هستند و ضرورتی به صدور اجرائیه و اقدام اجرایی ندارد؛ لذا این امر منتهی به سلب حقوق معترض ثالث می‌گردد. فرض کنید اصلاً تجدیدنظرخواهی نشود و اعتراض ثالث قبل از قطعیت دادنامه واصل گردد آن‌وقت چه تصمیمی خواهیم گرفت؟ به نظر بهترین تصمیم در فرض سوال این است که دادخواست مطروحه را تلقی به ورود ثالث نماییم و پرونده را به همراه تجدیدنظرخواهی به دادگاه تجدیدنظر ارسال کنیم که در این صورت دادگاه تجدیدنظر در هر صورت باید نسبت به آن اظهارنظر کند.