صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/05/17
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر علی آباد
موضوع
الزام به اتیان سوگند متهم در فرض عدم تحقق لوث
پرسش
آیاد دادگاه جهت صدور حکم برائت در فرض عدم صدق لوث در چارچوب ماده 315 قانون مجازات اسلامی الزام به اتیان سوگند متهم دارد؟ آیا دادگاه الزام به تفهیم حق اتیان سوگند به شاکی و مدعی دارد؟
نظر هیئت عالی
در همه متون و نصوص فقهی عبارت احلفه المدعی آمده است، یعنی مدعی او را (منکر) را سوگند می دهد و در صورت عدم احلاف مدعی حاکم نمی تواند و اختیاری ندارد او را سوگند دهد. (نتیجتاً نظریه اتفاقی صحیحاً ابراز شده است.)
نظر اتفاقی
سوگند مزبور که همانا جلوه ای از قاعده معروف البینه علی المدعی و الیمین علی المنکر ماهیتا از حقوق مدعی است نه از احکام. این است که ماده 332 قانون آیین دادرسی کیفری تصریح مینماید: در مواردی که مطابق قانون فصل خصومت یا اثبات دعوی با سوگند محقق میشود هر یک از اصحاب دعوی می‌تواند از حق سوگند خود استفاده کند در حق الناس سوگند متهم منوط به مطالبه صاحب حق است و دادگاه بدون مطالبه صاحب حق نمیتواند متهم را سوگند دهد مواد 477 - 326 قانون مجازات اسلامی و مواد 283 - 272 قانون آیین دادرسی مدنی به وضوح احلاف منکر را منوط به درخواست مدعی نموده اند به نحوی که دادگاه نمیتواند بدون مطالبه صاحب حق متهم را سوگند دهد و سوگند تبرعی بی اعتبار و لغو است به بیان دیگر احکام سوگند مشتمل بر مجموع مقرراتی است که در قانون مجازات اسلامی قوانین آیین دادرسی کیفری و آیین دادرسی مدنی و قانون مدنی و ایین نامه ترتیب اتیان سوگند تعیین و تقریر شده است و عمده تشریفات شکل آن در قوانین آیین دادرسی و آیین نامه مربوط مذکور است دوم: الزام قضات ماذون به تفهیم حق سوگند مستلزم نص قانونی است که چنین نصی موجود نیست و در قوانین مدنی مجازات اسلامی آیین دادرسی کیفری و مدنی و ایین نامه ترتیب اتیان سوگند هیچ گونه مقرره ای دال بر ظهور تکلیف دادگاه به تفهیم حق سوگند به مدعی مذکور نیفتاده و اصل بر اگاه بودن صاحب حق از حقوق قانونی خویش است علی الخصوص در جایی که وکیل دادگستری را به وکالت خود در پرونده انتخاب و معرفی و در جلسه دادرسی مداخله می دهد و الزام دادگاه به تفهیم حق استحلاف خلاف اصل مزبور و همانا در حکم خروج دادگاه از بی طرفی می‌باشد استاد دکترعلی مهاجری مستشار اموزش و تحقیقات قوه قضاییه در کتاب آیین قضاوت مدنی در محاکم ایران نوشته اند چنین وظیفه و تکلیفی بر قاضی نیست که به خواهان بگوید تو حق داری خوانده را قسم بدهی اگر دادگاه هیچ اشاره ای نکرد مسئولیتی نخواهد داشت و شادروان دکتر کاتوزیان فرموده اند دادگاه هیچ گاه ابتکار دعوت به سوگند یا الزام به اتیان آن را بر عهده نمیگیرد و قرار اتیان سوگند نیز به درخواست یکی از اصحاب دعوا صادر میشود.