صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/01/28
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر استهبان
موضوع
تقاضای دیه از بیت المال توسط وراث قاتل و پرداخت توسط عاقله
پرسش
زوج، زوجه را به قتل می‌رساند و سپس خودکشی می‌کند. پرونده با قرار موقوفی تعقیب به استناد بند الف ماده 13 (فوت متهم) مختومه می‌شود. به نظر شما وراث که فرزندان مشترک زوج و زوجه (2 پسر و 4 دختر) می‌توانند در صورت عدم وجود اموال قاتل، به استناد ماده 435 قانون مجازات اسلامی تقاضای دیه از بیت‌المال کنند و پرونده در راستای ماده 85 ق.آ.د.ک به دادگاه ارسال شود؟
نظر هیات عالی
عبارت مذکور در ماده 435 قانون مجازات اسلامی ناظر به اولیاء دم می‌باشد. در فرضی که ورثه منحصراً عاقله ذکور باشند و تمکن داشته باشند دریافت و پرداخت دیه منتفی است. بدیهی است در فرضی که ورثه منحصر به عاقله نباشد و یا عاقله منحصر متمکن نباشند بیت‌المال در فرض سوال مسئول پرداخت دیه است و به عاقله هم تعلق خواهد گرفت؛ نتیجتاً نظریه اکثریت در حد این استنتاج تائید می‌گردد.
نظر اکثریت
ابتدا باید عاقله بررسی شود و چون فرزندان ذکور، عاقله قاتل می‌باشند باید وضعیت مالی آن‌ها بررسی شود؛ چنانچه آن‌ها نیز توانایی مالی نداشته باشند دیه کل وراث بر عهده بیت‌المال قرار می‌گیرد.
نظر اقلیت
فرزندان ذکور عاقله محسوب می‌شوند؛ اگر آن‌ها توانایی مالی داشته باشند باید دیه سایر وراث را بپردازند، لیکن اگر توانایی مالی نداشته باشند نسبت به سهم‌الارث خودشان مالکیت ما فی الذمه صورت می‌گیرد و آن‌ها (فرزندان ذکور به عنوان عاقله) نمی‌توانند از بیت‌المال تقاضای دیه کنند و صرفاً سایر وارثین (دختران) می‌توانند از بیت‌المال تقاضای دیه نمایند.