صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/05/29
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر رشت
موضوع
دعوای اضافی و افزایش خواسته مطابق آیین دادرسی مدنی
پرسش
آیا اضافه نمودن خواسته های جدید به خواسته یا خواسته های تعیین شده در دادخواست از سوی خواهان در جلسه اول دادرسی با فرض مربوط بودن با دعوای طرح شده و داشتن منشاء واحد مانند اضافه شدن خواسته تحویل مبیع به خواسته تنظیم سند رسمی انتقال مصداق افزایش خواسته و قانونا ًمسموع است یا دعوای اضافی تلقی و رسیدگی به آن مستلزم تقدیم دادخواست مستقل می‌باشد؟
نظر هیئت عالی
با توجه به اینکه خواسته دعوی تحویل مبیع که به دعوی الزام به تنظیم سند اضافه شده، علاوه بر اینکه هم منشاء می‌باشند، به لحاظ وجود قرارداد واحد با یکدیگر نیز مرتبط هستند؛ لذا اضافه نمودن خواسته با رعایت جمیع شرایط مندرج در ماده 98 ق.آ.د.م که شامل افزایش کمی خواسته از لحاظ جنس خواسته قبلی یا غیرهم جنس می‌باشد؛ بلامانع و قابلیت استماع و رسیدگی یکی و توأمان دارد.
نظر اکثریت
اضافه نمودن خواسته جدید با خواسته طرح شده در دادخواست با جمع سایر شرایط مندرج در ماده 98 قانون آئین دادرسی مدنی شامل مربوط بودن خواسته اضافه شده با خواسته دعوی و داشتن منشأ واحد مانند مثالهای ذکر شده در سئوال (اضافه شدن تحویل مبیع به تنظیم سند رسمی انتقال) با منشاء عقد تملیکی مصداق افزایش خواسته تلقی می‌گردد. به عبارتی افزایش خواسته از نظر تعریف و محدوده هم شامل افزایش کمیت از جنس خواسته و هم اضافه شدن خواسته از جنس دیگر با لحاظ شرایط مذکور در ماده 98 می‌باشد در نتیجه اضافه شدن خواسته جدید برابر قانون مستلزم تقدیم دادخواست مستقل نبوده و رویه قضایی نیز موید این استنباط است.
نظر اقلیت
افزایش خواسته برابر تفسیر اکثریت علمای حقوقی دادرسی مدنی به معنای افزایش کمیت خواسته بوده لیکن افزایش کمیت خواسته باید الزاماً از جنس خود خواسته باشد. مثل اینکه در دعوی مطالبه خسارت وارده خواهان میزان خسارت را از ده میلیون تومان به بیست میلیون تومان افزایش دهد البته با لحاظ سایر شرایط مذکور در ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی یعنی مبلغ افزایش یافته خسارت ادعایی باید مربوط به دعوی مطروحه بوده و دارای منشاء واحد باشد. کما اینکه در مفهوم کاهش خواسته نیز در ماده 98 دقیقاً به معنای مخالف افزایش توصیف شده است. کاهش خواسته به مفهوم کم کردن میزان خواسته از جنس خود آن خواسته بوده لذا در دعوی مطالبه خسارت کاهش خواسته به معنی کاهش مبلغ خواسته از دویست میلیون ریال به یکصد میلیون ریال صحیح می‌باشد لذا در یک دادخواست چنانچه چند دعوی و خواسته طرح شده باشد نمی توان استرداد یک دعوی و خواسته را کاهش خواسته تلقی نمود، در استرداد یک دعوی از چند دعوی طرح شده دادگاه مکلف به صدور قرار رد دعوی است به همین ترتیب اضافه شدن یک خواسته به خواسته دعوی نمی تواند مصداق افزایش خواسته توصیف گردد لذا اضافه شدن خواسته، مصداق دعوی اضافی است و مستلزم دادخواست مستقل بوده و در صورت مرتبط بودن و یا داشتن منشأ واحد برابر ماده 103 قانون مرقوم توأماً مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. تفکیک افزایش خواسته با دعوی اضافی واجد آثار حقوقی و عملی دیگری نیز است. با افزایش خواسته دادگاه صرفاً با یک خواسته مواجه بوده و در محدوده خواسته افزایش یافته رسیدگی نموده و در آن خصوص رأی مقتضی صادر می کند لیکن در دعوی اضافی، دادگاه نسبت به دعوی اول و دعوی اضافه شده رسیدگی نموده و نسبت به هر یک رأی مقتضی صادر می‌نماید.