صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/02/11
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گرگان
موضوع
تحقق بزه خیانت در امانت در خصوص سفته های تضمین حسن انجام کار
پرسش
کارفرما، سفته‌ای را که کارگر به عنوان حسن انجام کار در اختیار وی قرار داده است را در محکمه حقوقی به اجرا گذاشته است. کارگر نیز بلافاصله در دادسرا علیه کارفرما تحت عنوان خیانت در امانت طرح شکایت نموده است و مدعی است که این سفته صرفاً به عنوان حسن انجام کار در اختیار کارفرما بوده است. آیا شکایت وی در دادسرا علیه کارفرما دایر بر خیانت در امانت مسموع می‌باشد یا خیر؟ همچنین چنانچه در عقد بیع که ثمن معامله چک بوده است، عقد بیع فسخ شود، لیکن فروشنده که چک‌های (خریدار) در نزد وی باقی مانده است، آن‌ها را برگشت زده و به اجرا بگذارد، مرتکب بزه خیانت در امانت شده است یا خیر؟
نظر هیئت عالی
مفاد نظریه اقلیت که مستظهر به نظریه مشورتی اداره حقوقی به شماره7/96/2750 مورخ 96/11/9 می‌باشد مورد تایید اعضای هیئت عالی است؛ نظریه اشاره شده به شرح زیر نقل می‌شود در فرض سوال با توجه به اینکه از تاریخ فسخ معامله، چک موضوع بخشی از ثمن معامله در ید بایع به عنوان امانی محسوب می‌شود و در صورت عدم استرداد آن یا استفاده از آن و به طور کلی با حصول سایر شرایط بزه خیانت در امانت، به تشخیص مرجع قضایی، موضوع می‌تواند از مصادیق ماده 674 قانون مجازات اسلامی 1375 باشد.
نظر اکثریت
اگرچه در بزه خیانت در امانت موضوع ماده 674 قانون تعزیرات اسلامی، نیازمند وجود رابطه امانی است، اما مشمول امانت شرعی نمی شود و چون در عقد بیع، چک به عنوان ثمن پرداخت شده است و بنا بر استرداد نبوده است، اگرچه عقد بیع فسخ شده، لیکن چک در دست فروشنده صرفاً امانت شرعی خواهد بود و لذا مشمول ماده 674 قانون تعزیرات نخواهد شد، زیرا چک در قالب عقد تملیکی در اختیار خریدار قرار گرفته است.
اما در قسمت اول سوال باید اذعان داشت چون سفته‌ها به نحو امانت در اختیار کارفرما قرار گرفته‌اند و این امانت نیز امانت قراردادی است؛ لذا اگر کارفرما برخلاف مفاد قرارداد، سفته‌ها را به اجرا بگذارد، مرتکب بزه خیانت در امانت شده است.
نظر اقلیت
1- در هر دو فرض سوال خیانت در امانت محقق نمی شود، چون سفته‌ها به این علت در اختیار کارفرما قرار داده شده است تا با حصول شرایط آن، کارفرما سفته‌ها را به اجرا بگذارد. پس ایشان در راستای احقاق حق خود از این سفته‌ها استفاده کرده است. در قسمت دوم سوال نیز چک به نحو امانت در اختیار فروشنده نبوده است، بلکه در قالب عقد بیع و به عنوان ثمن معامله نزد وی بوده است و بنا بر این نبوده که چک‌ها مسترد شود.
2- هر جا ید امانی بود خیانت در امانت محقق می‌شود. همین که در عقد بیع، فروشنده از فسخ شدن معامله مطلع گردید و یا خریدار به فروشنده اعلام نمود (مثلاً با ارسال اظهارنامه) که بیع فسخ شده است و می‌بایست چک را مسترد نماید، لیکن فروشنده از استرداد چک‌ها خودداری و آن‌ها را به اجرا بگذارد، مرتکب بزه خیانت در امانت شده است. در قسمت اول سوال نیز کارگر سفته‌ها را به نحو امانت در اختیار کارفرما قرار داده است ولی شرط کرده است که اگر کار خودم را درست انجام ندادم از آن استفاده کن و پس از انجام تحقیقات در دادسرا مشخص شد که کارگر به تعهدات خود عمل نموده است و کارفرما بی دلیل سفته‌ها را به اجرا گذاشته است، مرتکب بزه خیانت در امانت شده است.