صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/09/04
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
وصف کیفری یا حقوقی خوردن اغذیه توسط شخصی که قصد سرقت داشته
پرسش
شخصی به قصد سرقت وارد منزلی می‌شود که مالک آن در سفر می‌باشد و چند روز در منزل مالک حضور داشته و اقدام به خوردن میوه و گوشت و اغذیه موجود در منزل می‌نماید؛ لیکن موفق به سرقت سایر اموال نمی‌گردد؛ صرف‌نظر از بزه ورود به عنف به منزل غیر، آیا خوردن میوه و گوشت و سایر اغذیه در فرض پرسش جرم است یا خیر و در صورت جرم بودن، مصداق چه جرمی است؟
نظر هیئت عالی
با لحاظ اینکه در فرض پرسش رفتار متهم از مصادیق بزه‌های پیش‌بینی‌شده در قوانین جزایی نظیر سرقت، تخریب، اتلاف عمدی مال غیر و... نمی‌باشد و نظر به اصل قانونی بودن جرم و مجازات (ماده 2 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392) با نظریه اقلیت قضات محترم دادگستری شیراز موافقم؛ توضیح اینکه در موارد خاصی نظیر قانون واردین به مهمانخانه‌ها و... یا بزه کلاشی موضوع ماده 712 قانون تعزیرات جرم انگاری برای رفتارهای مشابه شده است که از فرض پرسش حاضر خارج است.
نظر اکثریت
اکثریت رفتار ارتکابی موضوع پرسش را جرم می‌دانند لیکن در خصوص اینکه مصداق چه بزهی می‌باشد با هم اختلاف دارند؛ نظریات و استدلالات همکاران به شرح ذیر می‌باشد:
عده‌ای از گروه اکثریت رفتار ارتکابی را مصداق بزه تخریب و تلف عمدی مال غیر می‌دانند؛ این گروه بر این عقیده‌اند که سرقت عبارت است از ربودن مال غیر و ربودن مال غیر مستلزم انتقال و جابجایی مال از حرز می‌باشد و در فرض پرسش متهم از منزل خارج نشده است و انتقال مال محقق نشده است و در عرف نیز خوردن اغذیه را سرقت نمی گویند. از طرفی متهم با خوردن اغذیه بدون اجازه مالک، حق مالکیت مالک را نقض نموده و مستوجب کیفر می‌باشد. با توجه به اینکه متهم به قصد سرقت وارد منزل شده است و با برداشتن اغذیه بر آنها وضع ید نموده است، لذا تا این مرحله مصداق شروع به سرقت می‌باشد و با توجه به اینکه خوردن اغذیه در واقع از بین بردن عین مال می‌باشد؛ لذا از مصادیق تلف مقرر در ماده 677 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) و درنتیجه تلف عمدی می‌باشد. بنابراین در فرض پرسش بزه های شروع به سرقت و تلف عمدی مال غیر محقق شده است.
عده‌ای دیگر رفتار ارتکابی را مصدق بزه سرقت می‌دانند؛ این گروه بر این عقیده‌اند که آنچه در بزه سرقت ملاک است وضع ید بر مال غیر و انتقال مال و خارج ساختن مال از حیطه تصرف مالک می‌باشد؛ در فرض پرسش هر سه مورد ذکر شده محقق شده است، زیرا که متهم بر اغذیه وضع ید نموده و آن را از حرز که یخچال و مانند آن بوده است خارج نموده و با خوردن، آنها را به دستگاه گوارش بدن خود منتقل نموده است و لذا هم انتقال جابجایی مال صورت گرفته و هم مال (اغذیه) عملاً از سلطه و تصرف مالک خارج شده و امکان عودت و استرداد مال به مالک وجود ندارد و این (خارج نمودن مال از سلطه و حیطه تصرف مالک) دقیقاً مهم‌ترین تفاوت شروع به سرقت با سرقت تام می‌باشد که در فرض پرسش هرچند که متهم از منزل خارج نشده است، لیکن در عمل با خورده شدن اغذیه از سلطه و تصرف وی خارج شده است و از طرفی متهم قصد محروم نمودن مالک از مال خود را داشته و لذا عنصر معنوی نیز محقق است و لذا سرقت تام محقق می‌باشد. البته در خصوص عنصر معنوی در هر مورد باید با توجه به اوضاع و احوال و وضعیت متهم حین ارتکاب بزه اتخاذ تصمیم نمود؛ بدیهی است چنانچه متهم به علت استفاده از مواد مخدر یا مسکرات فاقد اراده بوده و مشمول ماده 154 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 باشد که در این صورت به علت عدم وجود رکن معنوی مجازات نمی‌گردد؛ یا چنانچه به خاطر گرسنگی شدید به قدر حاجت از اغذیه بخورد و رفتار وی مشمول قاعده اضطرار گردد از مجازات معاف می‌گردد.
نظر اقلیت
برای تحقق هر بزه لازم است که رکن مادی و معنوی محقق گردد. در بزه سرقت لازم است که ربودن و انتقال مال از مکانی به مکان دیگر تحقق یابد. در فرض پرسش اغذیه به خارج از منزل منتقل نشده است و خوردن اغذیه از مصادیق ربایش نمی‌باشد، بنابراین بزه سرقت و شروع به سرقت محقق نشده است. از طرفی وی قصد سرقت اغذیه را نداشته است و قصد بیرون بردن آنها از منزل را نداشته، لذا عنصر معنوی نیز وجود ندارد. از طرفی خوردن اغذیه از مصادیق تخریب و اتلاف مال نمی‌باشد و در عرف چنین عملی را تخریب نمی‌گویند. بنابراین در فرض پرسش بزهی انجام نیافته و مالک اغذیه از طریق دادگاه حقوقی باید خسارات خود را بخواهد.