تاریخ نظریه: 1401/10/28
شماره نظریه: 7/1401/379
شماره پرونده: 1401-76-379 ح
استعلام:
چنانچه شخصی زمینی را که در خارج از محدوده شهر و موات بوده است، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، احیاء و در آن زراعت کند، با توجه به اصل چهل و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که انفال و ثروت‌های عمومی از قبیل زمین‌های موات را در اختیار حکومت اسلامی دانسته است و با عنایت به مواد 23 و 27 قانون مدنی و بند یک ماده 140 این قانون در باب احیای اراضی موات، در فرض سوال، آیا شخص احیا‌کننده نسبت به رقبه یادشده مالک محسوب می‌شود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، با توجه به مقدمه قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن مصوب 1358/4/5، چنانچه احیا اراضی موات خارج از محدوده قانونی و حریم استحفاظی شهرها و شهرک‌ها به قصد تملک قبل از تاریخ 1358/4/5 باشد وفق بند یک ماده 140 قانون مدنی از جمله اسباب تملک خواهد بود و ایجاد مالکیت می‌نماید.
ثانیاً، احیا اراضی موات خارج از محدوده قانونی و حریم استحفاظی شهرها و شهرک‌ها به قصد تملک با توجه به قانون موصوف در بند اولاً، بعد از تاریخ 1358/4/5 ایجاد مالکیت نمی‌نماید؛ مگر این‌که رعایت مقررات و قوانین خاص ناظر بر احیا اراضی موات خارج از شهر از جمله لایحه قانون اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیا اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران 25/6/58، مصوب 26/1/59 شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران و مقدمه قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن مصوب 1358/4/5 که ناظر بر زمین‌های موات داخل محدوده شهری یا خارج از آن است، اراضی موات خارج از شهر به قصد تملک احیا شده باشد.