صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1390/08/25
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر گلوگاه
موضوع
تلف شدن مال مأخوذه بالسوم
پرسش
شخصی قصد خرید یگ گلدان با گل را داشته و آن گلدان را از فروشنده گرفته تا گلدان را به دقت نگاه کند و در همین حین گلدان از دست وی به زمین می‌افتد و می‌شکند و گل آن نیز خراب می‌شود و فروشنده با تقدیم دادخواست تقاضای مطالبه وجه آن را می‌کند. آیا تلف‌کننده در هر حال ضامن است یا ضمان او مانند امین منوط به تعدی و تفریط است؟
نظر هیئت عالی
نشستقضایی (1) مدنی: در خصوص مال مأخوذه بالسوم، نظریه‌های مختلفی از ناحیه فقها و حقوق‌دانان ابزار شده است. به هر تقدیر از آنجایی‌که مفاد تعهد گیرنده مال، نوعی تعهد به نتیجه است، یعنی این‌که گیرنده در صورتی‌که مال را پسندید خریداری کرده والا آن را صحیحاً به عرضه‌کننده مال برای فروش، مسترد دارد. (علی‌الید ما اخدت حتی تودیه) لذا در صورتی‌که مال مأخوذ بالسوم تلف شده و از بین برود، گیرنده مال به پرداخت خسارت محکوم می‌گردد. ماده 227 قانون مدنی مقرر داشته: متخلف از انجام تعهد وقتی محکوم به تأدیه خسارت می‌شود که نتواند ثابت نماید که عدم انجام تعهد به واسطه علت خارجی بوده است که نمی‌توان مربوط به او نمود.
نظر اکثریت
مالی که برای فروش به دیگری داده می‌شود و در اصطلاح مأخوذه بالسوم می‌نامند، در صورتی که تلف یا ناقص شود: با توجه به قاعده علی‌الید ما اخذت حتی تودیه در هر حال موجب ضمان گیرنده می‌باشد زیرا گیرنده که گلدان و گل را از فروشنده دریافت کرده، یا باید به او پس بدهد یا این‌که آن‌را بخرد و طرفین نیز بر همین مبنا توافق کرده‌اند.
نظر اقلیت
به نظر می‌رسد که گیرنده گلدان و گل امین است زیرا بر حسب قرارداد مقدماتی بیع ماذون است ولی این گیرنده تعهدی بیش از امین در عقد ودیعه دارد و مبنای رابطه‌ی او با مالک احسان و تبرع و مسامحه نیست، سوداگری و معامله است و باید به یکی از دو واجب اختیاری عمل کنند و گرنه بدون این‌که مالک (فروشنده) نیازی به اثبات تعدی و تفریط داشته باشد گیرنده مسئول است گیرنده مال بنا بر مفاد تعهدی که به موجب قرارداد با مالک پیدا کرده مسئول زیان‌های ناشی از تلف است مگر این‌که رابطه سببیت بین تلف و یک حادثه خارجی، احترازناپذیر و غیر قابل پیش‌بینی را ثابت کند که در این‌صورت مسئول نیست.