صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1392/06/08
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر گلوگاه
موضوع
الزام مشتری به تأدیه ثمن در عقد بیع
پرسش
هرگاه خریدار هنگام بیع توان پرداخت ثمن را نداشته باشد و امید به پرداخت ثمن هم نرود وضعیت حقوقی بیع چگونه است؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (1) مدنی: با توجه به ماده 362 قانون مدنی از جمله آثار بیعی که صحیحاً واقع شده باشد، این است که عقد بیع مشتری را به تأدیه ثمن ملزم می‌کند و به موجب ماده 394 قانون مدنی مشتری باید ثمن را در موعد و در محل و بر طبق شرایطی که در عقد بیع مقرر شده است تأدیه کند. به همین اعتبار ماده 395 همان قانون مقرر داشته است: اگر مشتری ثمن را در موعد مقرر تأدیه نکند بایع حق خواهد داشت که، بر طبق مقررات راجعه به خیار تأخیر ثمن، معامله را فسخ یا از حاکم اجبار مشتری را به تأدیه ثمن بخواهد. بنابراین، در شرایطی که برای خریدار امکان تسلیم ثمن فراهم نباشد، حق حبس فروشنده قابل اجرا است.
نظر اتفاقی
بیع در حکم موردی است که ثمن وجود خارجی ندارد یا پیش از عقد تلف شده است. قانون مدنی در این‌باره حکمی ندارد ولی از معاوضی بودن بیع و شباهت کامل احکام مربوط به مبیع و ثمن به خوبی برمی‌آید که نداشتن قدرت تسلیم ثمن هنگام قرار داد نیز باعث بطلان بیع می‌شود، اما اگر ناتوانی پرداخت ثمن بعد از عقد عارض شود عقد باطل نیست.