تاریخ نظریه: 1401/08/30
شماره نظریه: 7/1401/892
شماره پرونده: 1401-186/1-892 ک
استعلام:
در موارد محکومیت به پرداخت دیه (بزه ایراد صدمه بدنی عمدی) که محکومین شناسایی شده، اما متواری می‌باشند و هیچ مشخصات دقیقی از ایشان وجود نداشته و به‌رغم انجام تمامی اقدامات پس از گذشت مدت مدیدی به ایشان دسترسی حاصل نشده است، آیا امکان صدور حکم به پرداخت دیه از بیت‌المال وجود دارد؟ (با عنایت به اینکه ماده 435 قانون مجازات اسلامی در خصوص محکومیت به قصاص بوده و نه دیه و همچنین مواد 474 و 475 که مرتبط به جنایات شبه‌عمد و خطای محض می‌باشد).
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
برابر رأی وحدت رویه شماره 790 مورخ 1399/4/10 دیوان عالی کشور «قانونگذار به شرح مواد 435، 474، 475 و 487 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و با لحاظ موازین فقهی، در همه موارد قتل نفس یا مادون آن که به مرتکب دسترسی حاصل نشده است اعم از آن‌که شناسایی شده یا نشده باشد، پرداخت دیه از بیت‌المال را مقرر کرده است که البته در موارد شناسایی مرتکب و عدم دسترسی به وی، پرداخت دیه از بیت‌المال در صورتی ممکن است که ترتب مذکور در مواد قانونی مربوط رعایت شود. بنا به مراتب، در مواردی که مرتکب صدمه عمدی مادون قتل شناسایی نشده باشد، پرداخت دیه بر عهده بیت‌المال است»؛ بنابراین در فرض سوال، عدم دسترسی به مرتکب، با رعایت ترتب مورد اشاره در رأی یادشده موجبات پرداخت دیه از بیت‌المال را فراهم خواهد آورد.