قسمت اول - حدود مسئولیت متصدی حمل

تعاریف
‌اصطلاحاتی که در این فصل به کار رفته دارای معانی ذیل است:
‌الف - متصدی حمل - متصدی حمل عبارت است از مالک یا مستاجر و یا تجهیزکننده کشتی که طرف قرارداد حمل واقع شود.
ب - قرارداد حمل - به استثناء قرارداد اجاره کشتی قرارداد حمل قراردادی است که از طرف متصدی حمل و یا به حساب او برای حمل مسافر‌ منعقد گردد.
ج - مسافر - مسافر فقط به کسی اطلاق می‌شود که بر طبق قرارداد حمل با کشتی سفر نماید.
‌د - کشتی - منظور از کشتی فقط کشتیهای دریاپیماست.
ه - مدت حمل - مدت حمل مدتی است که مسافر در کشتی است و یا در حال سوار شدن و یا پیاده شدن از آن باشد ولی این مدت شامل زمانی که ‌مسافر در ایستگاه دریایی و یا روی اسکله و یا تاسیسات دیگر بندری توقف نماید نخواهد بود. به علاوه مدت حمل شامل زمانی است که مسافر از‌طریق آب یا از خشکی به کشتی و یا بالعکس حمل شود مشروط بر آنکه قیمت این حمل در بهای بلیط منظور شده باشد و یا وسیله به کار برده شده ‌برای حمل اضافی از طرف متصدی حمل در اختیار مسافر قرار گرفته باشد.
‌و - حمل و نقل بین‌المللی - حمل و نقل بین‌المللی عبارت از هر حمل و نقلی است که به موجب قرارداد حمل مبداء و مقصد در یک کشور تعیین ‌و بندر عرض راهی که کشتی در آن توقف می‌کند در کشور دیگر و یا مبداء و مقصد در دو کشور مختلف قرار گرفته باشد.

وظایف متصدی حمل
1 - در صورتی که متصدی حمل خود مالک کشتی باشد موظف است سعی و اهتمام کافی معمول دارد و مسئولیت اعمال ماموران مجاز خود را‌حین انجام وظیفه از ابتداء سفر و در تمام مدت حمل در مورد آماده کردن کشتی برای دریانوردی تهیه کارکنان و تدارک خواربار و تجهیز کشتی و تامین‌جانی مسافرین را از هر حیث به عهده بگیرد.
2 - در صورتی که متصدی حمل مالک کشتی نباشد بر حسب مورد مسئول اعمال مالک کشتی یا تجهیزکننده و ماموران مجاز آنها حین انجام ‌وظیفه خواهد بود تا نامبردگان در انجام وظائف محوله مذکور در بند 1 این ماده سعی و اهتمام کافی معمول دارند.

فوت یا صدمات بدنی بر اثر خطای متصدی حمل
1 - متصدی حمل مسئول خسارات ناشی از فوت یا صدمات بدنی مسافر است مشروط بر آنکه حادثه‌ای که منجر به ایجاد خسارت گردیده در جریان مسافرت و بر اثر غفلت و تقصیر متصدی حمل یا ماموران مجاز وی حین انجام وظیفه پیش آمده باشد
2 - در صورتی که فوت یا صدمات بدنی ناشی از تصادم یا به گل نشستن یا انفجار یا حریق و یا غرق شدن کشتی باشد فرض این است که حادثه بر‌اثر تقصیر و یا غفلت متصدی حمل و یا ماموران مجاز او اتفاق افتاده است مگر آنکه خلاف آن اثبات گردد.
3 - به استثناء بند 2 این ماده اثبات تقصیر و یا غفلت متصدی حمل یا ماموران مجاز او به عهده مدعی است.

فوت یا صدمات بدنی بر اثر خطای مسافر
‌در صورتیکه متصدی حمل ثابت نماید فوت و یا صدمات بدنی بر اثر تقصیر و یا غفلت خود مسافر بوده و یا عمل مسافر در وقوع آن تاثیر داشته دادگاه ‌برحسب مورد متصدی حمل را کلاً و یا جزاً ازمسئولیت بری خواهد کرد.

حدود مسئولیت متصدی حمل
1 - (اصلاحی 1391/08/16) مسئولیت متصدی حمل در مورد فوت و یا صدمات بدنی وارد به مسافر در حمل و نقل داخلی به میزان مقرر در قانون مجازات اسلامی است.
2 - در صورتیکه بر طبق قوانین مربوطه پرداخت خسارات به صورت در آمد مرتب و مستمر و یا بصورت اقساط صورت گیرد مبلغ کل پرداختی نباید از میزان تعیین شده در فوق تجاوز نماید.
3 - متصدی حمل و مسافر میتوانند بر طبق قرارداد خصوصی مسئولیتهای بیشتری را تعیین نمایند
4 - هزینه‌های دادرسی که در دعوی خسارات به وسیله دادگاه معین میشود جزء مبالغ مذکور در این ماده منظور نخواهد شد.
‌خواسته کلیه دعاوی در یک حادثه مشخص که از طرف مسافر و یا از طرف نماینده قانونی او (‌و یا از طرف وراث و یا اشخاصی که تحت تکفل وی هستند) ممکن است اقامه شود نمیتواند زائد بر حداکثر مسئولیت مقرر در این ماده باشد. ‌

محرومیت از حق استفاده از تحدید مسئولیت
‌هرگاه ثابت شود علت خسارت فعل یا ترک فعلی باشد که متصدی حمل عامداً یا با علم بر احتمال وقوع خسارت انجام داده در این صورت از تحدید‌ مسئولیت مقرر در ماده 115 نمی‌تواند استفاده نماید.

آثار ناشی از اجرای این فصل
‌مقررات این فصل به ‌هیچ وجه در حقوق و تعهدات و تحدید مسئولیت متصدی حمل مذکور در فصل پنجم تاثیری نخواهد داشت.

آثار ناشی از شرایط خاص
‌در صورتی که قبل از وقوع حادثه موجد خسارات در قرارداد شروطی به‌منظور بری ساختن متصدی حمل در مقابل مسافر (‌نماینده او و وارث و یا ‌اشخاصی که تحت تکفل او هستند) شده باشد و یا در مورد تحدید مسئولیت مبلغی کمتر از آنچه در این فصل ذکر گردیده تعیین شود و یا در مواردی که ‌اثبات امر به عهده متصدی حمل باشد تغییری داده شود و یا آنکه شرط شود که اختلافات به داوری و یا دادگاه مخصوص ارجاع گردد شرایط مذکور‌ باطل است ولی مبطل خود قرار داد که تابع این فصل است نخواهد بود.

طرح دعوی
1 - اقامه و طرح هرگونه دعاوی مربوط به خسارات ناشی از حمل و نقل به ‌هر‌نحوی که ایجاد شده باشد تابع شرایط و حدود مسئولیت‌های ‌پیش‌بینی شده در این فصل خواهد بود.
2 - دعاوی خسارات ناشی از صدمات بدنی به مسافر به وسیله شخص مسافر و یا به نمایندگی از طرف او اقامه خواهد گردید.
3 - در مورد فوت مسافر خسارات باید فقط به وسیله نمایندگان قانونی او یا وراث یا اشخاصی که تحت تکفل او بوده‌اند اقامه گردد. مشروط بر این‌که اشخاص مذکور مطابق قانون دادگاه رسیدگی‌کننده حق مطالبه داشته باشند.

مرور زمان
1 - در موردی که به مسافر صدمات بدنی وارد شود باید ظرف 15 روز از تاریخ پیاده شدن اخطار کتبی به متصدی حمل دائر به وقوع صدمات ‌بدنی تسلیم نماید. در غیر این صورت فرض این است که مسافر سالم پیاده شده است مگر این که خلاف آن ثابت شود.
2 - دعاوی جبران خسارات ناشیه از فوت و صدمات بدنی به مسافر پس از دو سال مشمول مرور زمان می‌گردد.
3 - مرور زمان در دعاوی مربوط به صدمات بدنی از روز پیاده شدن مسافر از کشتی شروع می‌شود.
4 - در مورد فوتی که ضمن سفر پیش می‌آید مرور زمان از زمانی که مسافر بایستی از کشتی پیاده می‌شد شروع می‌شود.
5 - در صورتی که صدمات بدنی در طی سفر ایجاد شده و پس از پیاده شدن مسافر منجر به فوت او گردد مرور زمان از تاریخ فوت وی محاسبه ‌می‌شود مشروط بر این که از تاریخ پیاده شدن تا فوت مسافر بیش از سه سال نگذشته باشد.

تحدید مسئولیت نمایندگان مجاز از طرف متصدی حمل
1 - چنانچه علیه مامور مجاز از طرف متصدی حمل اقامه دعوی شود و دعوی مربوط به خسارات مذکور در این فصل باشد و مشارالیه ثابت نماید‌ که عمل وی در نتیجه اجرای وظائف محوله صورت گرفته است در این صورت نامبرده می‌تواند از معافیت‌ها و محدودیتهای مربوط به مسئولیت مندرج در این فصل استفاده نماید.
2 - مجموع مبلغی که ممکن است از متصدی حمل و ماموران مجاز او دریافت دارند از حدود معافیت‌های متصدی حمل و نقل مذکور در این قانون‌ تجاوز نخواهد کرد.
3 - در صورتی که مامور مجاز متصدی حمل در ایجاد خسارت عامد باشد و یا با علم به احتمال وقوع خسارت مرتکب فعل یا ترک فعلی شود‌ نمی‌تواند به بند 1 و 2 استناد کند.

حمل و نقل دریایی توسط دولت
‌مقررات این فصل شامل حمل و نقلهای تجاری مذکور در ماده 111 که به وسیله دولت و یا موسسات عمومی انجام می‌گردد نیز خواهد بود.