مطالبه هزینه اجرای تعهد

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/02/20
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر تهران

موضوع

مطالبه هزینه اجرای تعهد

پرسش

چنانچه متعهدله بدون طرح دعوای الزام متعهد به انجام تعهد خودش راساً موضوع تعهد را انجام دهد؛ آیا توان رجوع به متعهد جهت مطالبه خسارت را (هزینه اجرای تعهد) خواهد داشت؟

نظر هیات عالی

با توجه به «اصل» اجرای مفاد قرارداد چنانچه:
1- نقض قراردادی صورت گرفته و متعهدله بدون اقامه و طرح دعوی موضوع تعهد را اجرا کند.
2- اجرای مفاد قرارداد از ناحیه متعهد با موانع قانونی مادی و عینی و حقوقی مواجه نباشد.
با استناد به ماده 226 قانون مدنی، متعهدله حق رجوع به متعهد را جهت مطالبه خسارت خواهد داشت.

نظر اکثریت

در ابتدا باید اقسام موضوع تعهد و مصادیق نقض و ضمانت اجرای آنها مورد شناسایی قرار بگیرد. آنچه که اصل است اجرایی شدن مفاد قرارداد می‌باشد و قاعده اختیاری بودن اجرای مفاد قرار داد به موجب قانون ایران و قرارداد بیع بین‌المللی مصوب 1980 وین که ایران نیز به آن نپیوسته است، وجود ندارد. البته آنچه که مهم است موضوع نقض قرارداد است؛ بعضاً نقض به‌صورت بالفعل است و گاهی نیز نقض قرار داد بالقوه قابلیت پیش‌بینی داشته و عرف تجاری نیز این مطلب را پذیرفته است چراکه بر اساس واقعیت بیرونی عدم اجرای تعهد قابلیت پیش‌بینی و تصور را دارد و در هر دو حالت چنانچه نقض قرار دادی صورت گرفته باشد و متعهدله بدون طرح دعوی موضوع تعهد را اجرا نماید و از طرفی اجرای مفاد قرارداد از ناحیه متعهد نیز با موانع 1- قانونی 2- مادی و عینی 3- حقوقی مواجه نباشد براساس مواد 281 و 226 قانون مدنی و 47 قانون اجرای احکام مدنی متعهد‌له می‌تواند هزینه اجرای تعهد اختیاری خود را از محاکم مطالبه نماید.

نظر اقلیت

با فرض اینکه نقض قرارداد به‌صورت بالفعل از ناحیه متعهد صورت گرفته باشد و با عنایت به اینکه مطابق قانون ایران و رویه قضایی حاکم قاعده ترتب پذیرفته شده است و مواد 222 و 226 قانون مدنی و وحدت ملاک ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی نیز حکایت از این مطلب دارد. در صورتی که متعهدله بدون مجوز دادگاه اقدام به اجرای مفاد قرارداد به‌ اختیار می‌نماید، حق مطالبه هزینه‌های اجرایی تعهد قراردادی را از متعهد نخواهد داشت.