تاریخ نظریه: 1398/11/08
شماره نظریه: 7/98/1682
شماره پرونده: ک 2861-1/681-89
استعلام:
یک پسر بچه 9 ساله یک پسر بچه ده ساله را هل داد که سرش خورد به یک جسم سخت و یک خونریزی دامیه ایجاد شده است پسر بچه ضارب مالی ندارد و طبق ماده 467 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 عاقله مکلف به پرداخت دیه جنایت های کمتر از موضحه نیست هر چند مرتکب نابالغ باشد و طبق ماده 709 قانون مجازات اسلامی دامیه کمتر از موضحه است و به استناد مواد 146 و 147 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 افراد نابالغ مسئوولیت کیفری ندارند حال تکلیف چیست و دادگاه کیفری چه کار باید بکند آیا طفل باید محکوم شود و وقتی مالی نداشت از طریق طرح دعوا علیه وزارت دادگستری دیه از بیت المال پرداخت شود یا راه حل دیگری وجود دارد آیا اساسا طفل را می‌توان محکوم کرد یاخیر./ع
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولاً، در فرض مطروحه در خصوص پرداخت دیه با لحاظ مواد 452 و 467 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 چنان‌چه مطابق مقررات خود طفل (مرتکب جنایت) مسئول پرداخت آن باشد، دادگاه اطفال و نوجوانان با دعوت ولی یا قیم وی و استماع مدافعات آن‌ها، حکم به پرداخت دیه یا خسارات از اموال طفل را صادر می‌کند. ضمناً با توجه به مواد 1183 و 1216 قانون مدنی با اصلاحات و الحاقات بعدی، ولیّ طفل ملزم نیست خسارات وارد شده از ناحیه طفل را از مال خود جبران کند؛ مگر این‌که مورد مشمول ماده 7 قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339 باشد.
ثانیاً، در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 موارد پرداخت دیه از بیت‌المال بیان شده است و موضوع سوال منطبق با هیچ‌یک از شقوق مربوط نیست و با توجه به این‌که پرداخت دیه از بیت‌المال امری استثنایی و محتاج نص می‌باشد، لذا پاسخ سوال منفی است. (به عبارت دیگر، فرضی که طفل مرتکب جرم عمدی شده است و دارای مال نمی‌باشد و جنایت کمتر از موضحه است، از موارد پرداخت دیه از بیت‌المال نیست).