تاریخ نظریه: 1402/08/02
شماره نظریه: 7/1402/366
شماره پرونده: 1402-127-366ح
استعلام:
الف- اگر برخی شرکا یا وراث در دعوای غیر قابل تجزیه حاضر به همراهی با دیگران نشوند، تکلیف شریک یا وراثی که می‌خواهد احقاق حق کند، چیست؟ ب- آیا باید علاوه بر اشخاصی که ادعایی علیه آنها دارد، دیگر وراث یا شرکا را نیز طرف دعوا قرار دهد؟
ج- در صورت مثبت بودن پاسخ و صدور حکم به سود وی، آیا اثر حکم به دیگران نیز تسری دارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
الف- وفق اصل سی و چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دادخواهی حق مسلم افراد است؛ بر این اساس،
اولاً، اصل بر استماع دعاوی است و عدم استماع دعوا باید مستند به قانون باشد. ثانیاً، اصولاً اشخاص در استیفای حقوق مالی خود از اختیار کامل برخوردارند و نمی‌توان کسی را ملزم به اقامه دعوا کرد و نیز استماع دعوای برخی شرکا را نمی‌توان به اقدام مشترک دیگران منوط کرد. بنا به مراتب پیش‌گفته، در فرض سوال که برخی شرکا یا وراث در دعوای غیر قابل تجزیه حاضر به طرح دعوا نیستند جز در مواردی که حکم مغایر قانونی وجود داشته باشد، هر کدام از خواهان‌ها می‌توانند مبادرت به طرح دعوا نمایند.
ب- در فرض سوال، استماع دعوای خواهان مستلزم طرف دعوا قرار گرفتن دیگر شرکا یا ذی‌نفعان نیست؛ مگر آنکه اعمال حق و یا تعلق حق به صورت انفرادی قانوناً ممکن نباشد.
ج- با عنایت به ملاک مواد 308، 359 و 404 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379، در فرض سوال که نسبت به دعوای غیر قابل تجزیه، یکی از شرکا اقدام به طرح دعوا نموده و حکم بر ذی‌حقی وی صادر شود، این رای برای دیگر ذی‌نفعان دعوای یاد‌شده قابل استناد و بهره‌برداری خواهد بود.