صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/06/12
برگزار شده توسط: استان خراسان جنوبی/ شهر بشرویه
موضوع
بررسی صلاحیت دادگاه کیفری در رسیدگی به دادخواست مطالبه ضرر و زیان مطروحه از طرف اشخاص ثالث
پرسش
آیا دادگاه کیفری صالح به رسیدگی به دادخواست مطالبه ضرر و زیان موضوع ماده ١5 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ١٣٩٢ (مطروحه از طرف بزه دیده مستقیم) صلاحیت رسیدگی به دادخواست مطالبه ضرر و زیان مطروحه از طرف اشخاص ثالث یعنی غیر شاکی (بزه دیده غیر مستقیم) را نیز دارد یا خیر ؟
به عنوان مثال در حادثه تصادف منجر به فوت بین یک دستگاه سواری پراید و یک دستگاه سواری پژو که منجر به فوت راننده خودرو پراید شده و راننده خودرو پژو مقصر حادثه بوده و به اموال منقول درب مغازه شخص ثالث نیز خسارت وارد شده است. ایا شخص ثالث می‌تواند دادخواست مطالبه ضرر و زیان خود را در راستای ماده صدر الذکر به دادگاه کیفری صالح تقدیم نماید ؟ ایا دادگاه صلاحیت رسیدگی دارد یا خیر ؟
نظر هیئت عالی
چنانچه در جریان وقوع جرم خسارتی به شخص ثالث وارد آید به لحاظ اینکه عمل مجرمانه ای در مورد او واقع نشده است بدین لحاظ عنوان زیان دیده از جرم را نخواهد داشت بلکه می‌تواند جبران خسارت خود را مطابق مقررات آئین دادرسی مدنی در دادگاه حقوقی اقامه کند.
نظر اکثریت
نظر به اینکه رسیدگی به مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم در دادگاه کیفری استثنا و خلاف اصل است و در استثنا بایستی به قدر متیقن اکتفا نمود و از طرفی شخص ثالث که به وی خسارت مالی وارد شده در واقع بزه دیده مستقیم نبوده و خسارت وارد به وی نیز ناشی از جرم تلقی نمی گردد بنابراین هدف قانونگزار در ماده 15 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 حمایت از بزه دیده مستقیم بوده و شخص ثالث که به طور غیر مستقیم از جرم متحمل ضرر و زیان شده بایستی وفق مقررات آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی با تقدیم دادخواست در مرجع صالح اقدام نماید و دادگاه کیفری صالح به اتهام انتسابی و مطالبه ضرر وزیان ناشی از جرم به بزه دیده مستقیم، صلاحیت رسیدگی به مطالبه ضرر و زیان وارده به اشخاص ثالث را ندارد.
نظر ابرازی
در فرض سوال دادگاه کیفری می بایست به دعوای حقوقی مطالبه خسارت نیز رسیدگی کند، چه اینکه قانونگذار در ذیل ماده 15 مورد استناد، مقرر داشته با رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی بدیهی است که اگر رسیدگی در دادگاه حقوقی مورد نظر می بود نیاز به این قید نبود، لذا ذکر این امر که باید تشریفات آیین دادرسی مدنی رعایت شود بیانگر نوعی صلاحیت اضافی برای دادگاه کیفری است ،