صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1389/09/05
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر کلیبر
موضوع
اصالت وصیت نامه و تطبیق مفاد آن با مقررات شرعی و قانونی
پرسش
در دعوای تنفیذ وصیت‌نامه، آیا دادگاه صرفاً به اصالت وصیت‌نامه رسیدگی خواهد کرد و یا تطبیق مفاد وصیت با موازین شرعی و مقررات قانونی نیز ضرورت دارد؟
نظر هیئت عالی
با توجه به ماده 840 قانون مدنی ناظر به ماده 975 همان قانون و مستفاد از آن، وصیت‌نامه‌ای که برخلاف قانون و اخلاق حسنه و با علل مختلف، مخالف با نظم عمومی محسوب شود قابل اجرا نیست. لذا دادگاه علاوه بر احراز صحت انتساب وصیت‌نامه به موصی، باید در تنفیذ و تأیید صحت وصیت‌نامه و مفاد آن، مقررات فصل‌های اول، دوم و سوم قانون مدنی را در باب اول (در وصایا) مورد لحاظ و توجه قرار دهد. در نتیجه، نظر اول ابرازی که متضمن این معنا است، تأیید می‌شود.
نظر اتفاقی
نظر اول: در رسیدگی به اصالت وصیت‌نامه، دادگاه باید به مفاد آن نیز توجه کافی داشته باشد تا برخلاف قانون و مقررات شرعی نباشد. در صورتی‌که قائل به آن باشد که بدون تطبیق وصیت‌نامه با مقررات شرعی و قانونی فقط دادگاه اصالت آن را تأیید کند، اگر وصیت‌نامه برخلاف مقررات شرعی و قانونی باشد، دادگاه وصیت‌نامه‌ای را تأیید می‌کند که خلاف مقررات شرعی و قانونی است که قابلیت اجرا هم ندارد.
نظر دوم: دادگاه فقط به اصالت وصیت‌نامه رسیدگی می‌کند. در صورت احراز این‌که وصیت‌نامه از طرف متوفیٰ تنظیم شده است آن را تنفیذ می‌کند و نیازی به قطعیت وصیت‌نامه با مقررات شرعی و قانونی وجود ندارد.
نظر سوم: منظور از تنفیذ وصیت‌نامه، اعلام نافذ بودن یا نافذ نبودن وصیت است و وصیتی نافذ است که همه شرایط قانونی و شرعی در آن رعایت شده باشد؛ لذا دادگاه باید بررسی کند که مفاد وصیت با موازین شرعی و قانونی مانند اهلیت موصی، مالکیت موصی‌به و موجود بودن موصی‌له مطابقت دارد یا خیر و رسیدگی به اصالت وصیت‌نامه ابرازی صرفاً در صورت تعرض خواندگان به اصالت آن انجام می‌شود.