صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/10/04
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر آق قلا
موضوع
قبول یا رد اعسار از پرداخت محکوم‌به در مهلت 10 روزه پس از صدور اجراییه جهت پرداخت وجه چک
پرسش
شخصی با در دست داشتن چک و گواهی عدم پرداخت آن تقاضای صدور اجراییه نمود و طبق ماده 23 قانون صدور چک اجراییه علیه صادر کننده چک صادر شد و به ایشان ابلاغ شد که ظرف ده روز جهت اجرای اجراییه (پرداخت وجه چک) اقدام کند. صادر کننده ظرف ده روز اقدام به طرح دادخواست اعسار از پرداخت محکوم‌به نمود مبنی بر اینکه توانایی پرداخت یکجای محکوم‌به (وجه چک) را ندارد، آیا باید این دادخواست را قبول کرد و با استماع شهادت شهود و تحقیق لازم حکم به اعسار نامبرده داد (یا اعسار وی را رد کرد) یا اینکه اساساً طرح چنین دعوایی درست نیست و باید قرار عدم استماع دعوی صادر شود؟
نظر هیات عالی
در فرض سوال، با وحدت ملاک از مواد 2، 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، مدیون یا محکوم‌علیه اجراییه موضوع ماده 23 اصلاحی 1397/08/13 قانون چک، حق تقدیم درخواست اعسار از پرداخت وجه چک موضوع اجراییه دادگاه را دارد؛ بنابراین نظریه اقلیت مورد تایید هیات عالی می‌باشد.
نظر اکثریت
قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، مربوط به احکام قطعی دادگاه است، در سوال مذکور نه محکومیتی وجود دارد و نه محکوم‌به، عنوان خواسته نیز اعسار از پرداخت محکوم‌به است لذا این دعوی قابل استماع نیست، اینکه نمی‌شود دارنده را ملزم نمود که طرح دعوی کند تا حکم صادر شود از موارد نقص قانون است که باید قانونگذار آن‌را پیش بینی می‌کرد که نکرده لذا باید با وضع قانون جدید آن را اصلاح کند، لذا قرار عدم استماع درست است.
نظر اقلیت
اصل بر این است که دادگاه محل تظلم خواهی مردم است، از طرف دیگر خواهان (دارنده چک) را نمی‌توان ملزم کرد که در جهت طرح دادخواست اقدام کند و لزوماً حکم صادر شود. مواد 2 و 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی را می‌توان به اجراییه بدون حکم نیز تسری داد و برای جلوگیری از جلب صادر کننده او می‌تواند چنین دادخواستی طرح کند، در غیر این صورت حق دادن دادخواست اعسار از صادرکننده گرفته خواهد شد که مطمئناً مورد نظر قانونگذار نیست لذا می‌توان دادخواست اعسار را قبول کرد، از طرف دیگر طرح دادخواست اعسار توسط صادر کننده خود اقرار تلویحی و ضمنی بر قبول دین و بدهی است یعنی محکوم‌به را قبول دارد، لذا نمی‌توان قرار عدم استماع دعوی صادر کرد.