تاریخ نظریه: 1396/09/19
شماره نظریه: 7/96/2220
شماره پرونده: 96-9/4-1355
استعلام:
...
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- ماده 1107 قانون مدنی مطابق فتاوی فقهای عظامی چون امام خمینی ره و آیت‌الله سیستانی دام‌ظله نفقه را شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن تعریف نموده است؛ اما باید توجه داشت وجهِ نقد وسیله دستیابی به نیازها است. بنابراین، به نظر می‌رسد در صورتی که خودِ زوج مباشرتا با رعایت دو قید «متعارف و متناسب با وضعیت زن» نیاز زوجه را برطرف نماید و آنچه را او از این حیث مطالبه می کند، فراهم کند، زوجه نمی‌تواند وجه نقدی بابت نفقه مطالبه نماید؛ زیرا مطابق ماده 1106 قانون یاد شده آنچه بر عهده زوج قرار گرفته است، نفقه است و نه وجه نقد معادل با نفقه و نفقه نیز در ماده 1107 قانون یاد شده به صورتی که گذشت به خودِ مایحتاج متعارف و متناسب با وضعیت زوجه تعریف شده است. با این حال در صورتی که زوج از فراهم آوردن خودِ موارد نیاز زوجه سرباز زند یا نتواند خود مباشرتا آن را تهیه کند، به اقتضای مناط مواد 1106 و 1107 قانون یاد شده مکلف به پرداخت معادل آن به شکل وجه نقد خواهد بود. تبصره ذیل ماده 47 قانون حمایت خانواده 1391 که از کلمه «وجوه» بهره جسته، موید این نظر است، بنابراین، در فرض استعلام زوجه می‌تواند دادخواستِ مطالبه وجه نقد به عنوان نفقه خود را علی‌رغم زندگی مشترک با زوج، تقدیم کند.
2- با توجه به مقررات ماده 279 قانون مدنی، در صورت کلی بودن موضوع تعهد، متعهد مجبور به ایفای فرد اعلای آن نمی‌باشد. بنابراین، در فرض استعلام سکه بهار آزادی (موضوع مهریه)، اعم از قدیم یا جدید می‌تواند به عنوان مهریه پرداخت شود و زوج را نمی‌توان ملزم به تأدیه نوع خاص و گران‌تر سکه نمود؛ مگر اینکه محرز شود، منظور آن نوع خاص بوده است./د