صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/07/10
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر سمنان
موضوع
نحوه تعیین مجازات مرتکب تکرار جرم
پرسش
چنانچه در قوانین، مجازات خاصی برای کسی که مرتکب تکرار یک جرمی می‌شود پیش بینی شده باشد آیا می توان بر اساس قاعده مذکور در ماده 137 قانون مجازات اسلامی مجازات او را تعیین کرد و آیا ماده 137 قانون مجازات اسلامی معیار تعیین مجازات برای مرتکب تکرار جرم در همه جرایم است؟
مثال: شخصی مرتکب ارتکاب جرم رانندگی بدون گواهینامه در مرتبه دوم شده است، حال مجازات چنین شخصی چگونه تعیین خواهد شد؟ آیا بر اساس ملاک ماده 723 قانون مجازات اسلامی تعزیرات مجازات وی تعیین می‌شود یا آن که بر اساس معیار ماده 137 قانون مجازات اسلامی مجازات چنین شخصی تعیین خواهد شد؟
نظر هیات عالی
اکثریت اعضای هیات عالی بخش کیفری عقیده دارند چنانچه در قوانین حاضر مجازاتی تعیین شده باید به قانون خاص مراجعه شود، معهذا در ارتباط با بزه رانندگی بدون پروانه مجازات مقرر برای تکرار بزه رانندگی بدون گواهینامه در ماده 723 قانون مجازات اسلامی تعزیرات مصوب 1375 با وضع قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب 1373 با اصلاحات بعدی، به موجب بند یک ماده 3 آن، منتفی شده است و با انتفای مجازات خاص مقرر برای تکرار، دلیلی بر عدم اعمال مجازات عام مقرر برای تکرار جرم در ماده 137 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 وجود ندارد. بنابراین در صورت تکرار بزه رانندگی بدون پروانه باید جزای نقدی مقرر در بند یک ماده 3 قانون یاد شده با لحاظ جدول پیوست بودجه سالانه مربوط، برابر ماده 137 قانون مجازات اسلامی 1392 تشدید شود.
نظر اکثریت
در مواردی که قانونگذار در قوانین خاص، پیشاپیش تکلیف دادگاه ها را در اعمال مجازات تکرار جرم تعیین می کند، در این موارد دادگاه اصولاً تابع قواعد عام تشدید نیست و برای مثال مجازات سارق در صورت تکرار جرم حسب نوع سرقت حداکثر مجازات مقرر در قانون است (ماده 666 قانون مجازات اسلامی تعزیرات)؛ بنابراین تعیین مجازات بر اساس قاعده تکرار در ماده 137 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مجوز قانونی ندارد؛ این نظر خصوصاً آن جا قوت می‌گیرد که ما در تکرار جرم در سرقت موضوع ماده 666 قانون مجازات اسلامی تعزیرات نمی توانیم به بیش از حداکثر مجازات، مجازاتی برای مرتکب تعیین کنیم، از طرف دیگر حکم ماده 137 قانون مجازات اسلامی در مقام قانون عام است که ناسخ مجازات تعیین شده برای تکرار جرایم خاص مصرح در قوانین نیست.
نظر اقلیت
چون آخرین اراده قانونگذار در ماده 137 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بیان نحوه تعیین مجازات مرتکب تکرار جرم است، بنابراین مجازات های خاصی که برای تکرار جرم در مورد برخی از جرایم در نظر گرفته شده است همگی نسخ ضمنی شده اند و باید در تمامی موارد قاعده مندرج در ماده 137 قانون مجازات اسلامی برای تعیین مجازات مرتکب جرم رعایت شود.
نظر ابرازی
با توجه به تصویب ماده 137 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در تمامی جرایم مصرح در قانون مجازات اسلامی برای تعیین مجازات مرتکب تکرار جرم باید قاعده مندرج در این ماده را در نظر گرفت؛ اما مجازات مرتکب تکرار کننده جرم که در قوانین خاص پیش بینی شده است بر مبنای مجازاتی که در همان قوانین آمده است تعیین خواهد شد.