تاریخ نظریه: 1402/04/13
شماره نظریه: 7/1402/230 ک
شماره پرونده: 1402-186-230ک
استعلام:
در خصوص مجازات‌های جایگزین حبس، چنانچه فردی به جزای نقدی بدل از حبس چهار ماه محکوم و به سبب عجز از پرداخت جزای نقدی به زندان معرفی شود و پس از تحمل بخشی از حبس، محکوم‌علیه قصد پرداخت جزای نقدی را داشته باشد، آیا می‌توان مابقی جزای نقدی را محاسبه و اخذ و محکوم‌علیه را آزاد کرد یا آنکه باید همه جزای نقدی را از وی اخذ کرد؟ با توجه به ماده 70 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، در صورت عجز از پرداخت جزای نقدی و اعلام محکومیت، آیا مدت حبس قابلیت تبدیل به جزای نقدی را فاقد است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
در فرض سوال که متهم بر اساس مواد 64 و 86 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 به پرداخت جزای نقدی معینی به عنوان «جایگزین حبس» محکوم شده است، در صورت عجز از پرداخت جزای نقدی، قاضی اجرای احکام کیفری مطابق ماده 70 قانون پیش‌گفته، محکوم را جهت تحمل مجازات اصلی (حبس) به زندان معرفی می‌کند و اگر در اثنای اجرای مجازات حبس، محکوم‌علیه آمادگی خود را برای پرداخت جزای نقدی اعلام کند، از آنجا که عجز از پرداخت جزای نقدی منتفی شده است، با لحاظ ماده 516 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و با احتساب مدت تحمل حبس توسط محکوم و کسر آن از میزان جزای نقدی مقرر در حکم، با پرداخت باقی‌مانده جزای نقدی، قاضی اجرای احکام مکلف به آزادی محکوم است و موجبی برای ادامه بازداشت وی به سبب اجرای مجازات جایگزین حبس نیست؛ ضمن آنکه هدف مقنن از وضع مقررات مجازات‌های جایگزین حبس، ابتدا اجرای مجازات جایگزین حبس است و نه اجرای مجازات حبس و عجز موقت محکوم‌علیه از پرداخت جزای نقدی جایگزین حبس، مانعی برای اجرای این مجازات پس از حصول ملائت وی نیست. تبصره 2 ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، موید این دیدگاه است.