تاریخ نظریه: 1397/08/20
شماره نظریه: 7/97/2308
شماره پرونده: 96-168/1-1781
استعلام:
1- به موجب ماده 551 قانون آئین دادرسی کیفری قاضی اجرای احکام کیفری مکلف است مجازات تعلیقی را به محکومٌ‌علیه تفهیم و ابلاغ کند اگر دادنامه تعلیقی که تذکرات لازم نیز در آن قید شده است به صورت حضوری و واقعی به محکومٌ‌علیه ابلاغ شده باشد همچنان قاضی اجرای احکام کیفری مکلف به احضار و در صورت عدم حضور جلب محکومٌ‌علیه و تفهیم تذکرات قانونی و لازم می‌باشد؟
2- اگر شاکی در شکوائیه خود مدعی باشد که متهم مرتکب جرمی شده است و دادستان شکوائیه را جهت بررسی و انجام تحقیقات لازم و قانونی به یکی از شعب دادسرا ارجاع نمود و پس از ارجاع پرونده شاکی در هنگام تحقیقات جرایم دیگری اعم از قابل گذشت و غیر قابل گذشت بودن موضوع را به متهم منتسب نمود و برای مقام تحقیق بزه ادعایی کشف نشده و وقوع جرایم مذکور محرز نبوده و اثبات جرایم جدید مستلزم انجام تحقیقات می‌باشد موضوع مشمول ماده 99 قانون آئین دادرسی کیفری نباشد در چنین شرایطی آیا مقام تحقیق بدون اطلاع و ارجاع دادستان حق تحقیق و نهایتاً اظهارنظر در خصوص موضوعات جدید را دارد یا خیر؟
3- در گزارش و تحقیقات مرجع انتظامی آمده است شخصی در امر مواد مخدر فعالیت دارد و دادیار محترم به موجب ادله موجود در پرونده موضوع را نگهداری و یا حمل مواد مخدر تشخیص داده و همین اتهام را برای وی تفهیم نموده است لیکن مقام اظهارنظر فعل ارتکابی متهم را در معرض فروش قراردادن مواد مخدر تشخیص می‌دهد آیا با فرض متناسب بودن تأمین اخذ شده در چنین مواردی ضروری است مقام اظهارنظر مقام تحقیق را مکلف به تفهیم اتهام جدید در معرض فروش به متهم و صدور قرار منع تعقیب در خصوص بزه نگهداری و یا حمل نماید و یا آنکه مقام اظهارنظر می‌تواند صرفاً با اصلاح عنوان بزه انتسابی با قرار صادره موافقت نماید.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- طبق ماده 54 قانون مجازات اسلامی 1392، دادگاه به هنگام صدور قرار تعلیق اجرای مجازات، به طور صریح به محکوم اعلام می‌کند که اگر در مدت تعلیق، مرتکب یکی از جرایم مذکور در این ماده گردد، علاوه بر مجازات جرم اخیر، مجازات معلق نیز درباره وی اجرا می‌شود؛ لذا اگر تعلیق اجرای مجازات به طور ساده باشد، نیازی به احضار و جلب محکوم و تفهیم و ابلاغ مجدد توسط قاضی اجرای احکام نیست و آنچه در ماده 551 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 آمده است، ناظر به تعلیق اجرای مجازات به صورت مراقبتی است که دادگاه، محکوم را مکلف به انجام دستور یا دستورهایی در مدت ایام تعلیق نموده است و محکوم مکلف به اجرای آنهاست و قاضی اجرای احکام طبق ماده اخیرالذکر باید محکوم را احضار و در صورت عدم حضور بدون عذر موجه، جلب و چگونگی اجرای دستور یا دستورهای دادگاه و ضمانت عدم رعایت آنها را به وی تفهیم و ابلاغ نماید.
2- چنانچه پس از ارجاع پرونده به بازپرس و در حین انجام تحقیقات مقدماتی، شاکی شکایت جدیدی را در پرونده مورد رسیدگی مطرح نماید اعم از اینکه موضوع شکایت جرم قابل گذشت یا غیر قابل گذشت باشد ولکن از مصادیق ماده 99 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 که ناظر به کشف جرم غیر مرتبط و غیر قابل گذشت از سوی بازپرس است، خارج باشد، در این صورت بازپرس بدون ارجاع دادستان حق رسیدگی به شکایت جدید مطروحه را نداشته و شاکی باید شکایت جدید را نزد دادستان مطرح نماید. بدیهی است که این امر مانع از اعلام مراتب طرح شکایت جدید از سوی بازپرس به دادستان نخواهد بود.
3- در فرض استعلام که دادیار اظهارنظر اعتقاد به انتساب اتهام در معرض فروش قرار دادن مواد مخدر به متهم و تفهیم اتهام مزبور به متهم دارد (برخلاف نظر دادیار تحقیق که اتهام انتسابی را حمل و نگهداری مواد مخدر می‌داند) مطابق ماده 92 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 و ملاک ماده 280 این قانون، دادیار تحقیق مکلف به متابعت از نظر دادیار اظهارنظر بوده و باید پس از تفهیم اتهام مدنظر دادیار اظهارنظر به متهم، مطابق نظر وی اقدام نماید.