صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1381/06/04
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر آذرشهر
موضوع
تلف یا استرداد عین و عدم ارائه مشخصات از سوی خواهان
پرسش
در صورتی‌که خواسته خواهان استرداد عین باشد ولی به علت تلف، استرداد عین ممکن نباشد و خواهان از ارائه مشخصات عین تلف شده اعلام عجز کند، تکلیف دادگاه چیست؟ آیا می‌تواند خارج از محدوده خواسته حکم صادر کند؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (4): دادگاه اصولاً حق تغییر خواسته را ندارد ولی چنان‌چه شاکی بتواند با اصلاح خواسته و تغییر آن حتی به صورت اجمال وصفی از عین تلف شده را که راه‌گشای کارشناسی باشد ارائه کند با تشخیص کارشناسانه خواسته خواهان می‌توان به مورد خواسته حکم داد.
نظر اتفاقی
مستفاد از ماده 311 و 312 قانون مدنی این است که در صورت وجود عین باید همان عین مسترد شود در غیر این‌صورت مثل یا قیمت آن پرداخت شود. در فرض سوال که امکان دسترسی به عین مقدور نیست اگر عین تلف شده مثلی باشد باید به پرداخت مثل آن حکم داده شود و در صورتی‌که عین از امور قیمی باشد باید قیمت آن پرداخت شود و چون خواهان از معرفی مشخصات عین خواسته عاجز است بنابراین، نمی‌‌‌توان به استرداد مثل حکم داد و تنها راه حکم به پرداخت قیمت عین تلف شده است که آن نیز با استعلام از کارشناس و تقویم وی انجام می‌‌‌گیرد و چون خود قانون چنین اجازه و راهکاری را به قاضی داده است خروج از محدوده خواسته محسوب نمی‌‌‌شود.