تاریخ نظریه: 1399/12/19
شماره نظریه: 7/99/1812
شماره پرونده: 99-168-1812 ک
استعلام:
1- با توجه به این‌که بند «ب» ماده 10 قانون مجازات اسلامی حکمی بر خلاف قاعده اعتبار امر مختومه وضع کرده است و طبیعتا باید قدر متقین آن عمل نمود و با توجه به عبارت استخدام شده در آن بند از قبیل طبق قانون جدید و با لحاظ قانون لاحق که همگی حکایت از آن دارد که دادگاه در مقام تخفیف مجازات مقید و محدود به قانون جدید و در حدود آن است، آیا دادگاه می‌تواند با ورود ماهیتی به پرونده و بررسی شرایط مرتکب و یا ارتکاب جرم و... نسبت به اعمال ماده 37 قانون مجازات اسلامی نیز اقدام کند.
2- در فرضی که پاسخ سوال اول منفی باشد، چنانچه دادگاه مبادرت به تخفیف مجازات بر اساس ماده 37 قانون مجازات اسلامی کرده باشد، با توجه به این‌که رأی صادره در قالب رأی اصلاحی صادر شده است، آیا امکان اصلاح مجدد آن و حذف تخفیف زاید بر میزان قانون لاحق وجود دارد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- مستفاد از بند «ب» ماده 10 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، دادگاه صادرکننده حکم قطعی تنها در حدود مقرر در این بند مجاز به صدور حکم اصلاحی و تخفیف مجازات است و حق ورود به ماهیت و اتخاذ تصمیم در مواردی از قبیل مجرمیت، برائت، تغییر عنوان مجرمانه، بررسی ادله جرم و موانع مسئولیت کیفری را ندارد و تنها پیرامون تعیین مجازات با لحاظ قانون لاحق اقدام می‌کند؛ بنابراین در حدودی که قانون جدید اقتضاء می‌کند و پیش از آن شرایط قانونی وجود نداشته، امکان تخفیف مجازات و یا استفاده از نهادهای ارفاقی، مانند تعیین مجازات جایگزین حبس یا تعلیق اجرای مجازات وجود دارد. بدیهی است حق مکتسبه قبلی محکوم‌علیه در تخفیف مجازات یا برخورداری از نهادهای ارفاقی در رأی تصحیحی باید لحاظ شود.
2- مواد 381 و 457 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 که مبنای صدور رأی تصحیحی است، ناظر به موارد سهو قلم است و تصمیمات ماهوی مانند تخفیف مجازات از شمول رأی تصحیحی خارج است و در فرض صدور رأی اشتباه، تابع مقررات عام است.