صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/02/06
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر محمود آباد
موضوع
بررسی تحقق خیانت در امانت در خصوص اموال قاچاق
پرسش
چنانچه شخصی از استرداد اموال سپرده شده به وی که از راه قاچاق به دست آمده است، خودداری نماید آیا این اقدام، خیانت در امانت محسوب می‌شود؟
نظر هیئت عالی
چنانچه اشیای موضوع سوال عرفاً مالیت داشته باشد، خیانت در امانت نسبت به آن ها نیز قابل تحقق است و صرف قاچاق بودن این اشیاء موجب سلب عنوان مجرمانه از مرتکب رفتار نمی شود. بنابراین نظریه اقلیت قضات محترم دادگستری شهرستان محمودآباد استان مازندران مورد تأیید است.
نظر اکثریت
بیشتر همکاران قضایی به دلایل زیر معتقدند این اقدام خیانت در امانت محسوب نمی شود 1- نه تنها خیانت در امانت محسوب نمی شود بلکه جرم دیگری هم نیست؛ یعنی مثلا اگر شخصی مال حاصل از سرقت را به دیگری بسپارد نمی توان شکایت کیفری شخصی را که سپرده است پذیرفت؛ زیرا در نظام های حقوقی داخلی قانونگذار از مالکیت قانونی حمایت می کند در این موارد مالکیت قانونی نیست. در قانون اساسی بیشتر کشورها نیز آمده است مالکیت خصوصی که از راه مشروع به دست آمده است محترم می‌باشد. در قوانین ایران هم مالکیت مشروع مورد حمایت قانونگذار قرار گرفته است.
2- امانت یک قرارداد است. رابطه امانی زمانی ایجاد می‌شود که قرارداد قانونی باشد؛ چنین قرادادی طبق ماده 10 قانون مدنی اساسا نفوذ حقوقی ندارد و آن را باید باطل دانست در نتیجه اصلا عقد امانی تحقق پیدا نکرده تا صحبت از خیانت در امانت نماییم. بنابراین این عمل جرم نیست.
3- با استنباط از ماده 268 قانون مجازات اسلامی (1392) نیز میتوان گفت جرمی واقع نشده است. این ماده در مورد سرقت می گوید وقتی جرم سرقت واقع می‌شود که شی مسروق شرعا مالیت داشته باشد در فرض سوال مالی که از راه جرم به دست آمده است شرعا مالیت ندارد. 4- نباید در مورد همه اموال یک نظر داده شود باید میان اموال مختلف تفکیک قایل شویم. یعنی کالاهای ممنوع از کالاهای مشروط و کالاهای مشروط مجازات، تفکیک شود. در مورد اموال گروه نخست درست است نباید مورد حمایت قرار گیرد اما در مورد آن دو دسته اخیر باید مورد حمایت قرار گیرد چون ممکن است شخص بعداً بتواند در مورد آنها مجوز قانونی بگیرد و آنها را وارد دسته اموال مجاز نماید. مثل گوشی های موبایل یا خیلی چیزهای دیگر. مثلا یک فروشگاه لوازم خانگی نصف اموال آن ممکن است قاچاق باشد. اگر سرقت شود به مالک فروشگاه چه بگوییم؟ بگوییم چون قاچاق بوده است قانون از شما حمایت نمی کند. این منطقی و معقول به نظر نمی رسد.
نظر اقلیت
1- در همه موارد قابل تعقیب است؛ یعنی زمانی که شکایت کیفری علیه شخصی که متهم به سرقت است یا خیانت در امانت است، اول باید اثبات شود که وی مرتکب این جرم شده است؛ یعنی به صرف ادعای متهم نمی توان بسنده نمود. بنابراین اگر متهم در زمان دفاع از خود و یا در جریان پرونده این موضوع را اثبات نماید قانونگذار از امانت دهنده حمایت نمی کند.
2- طبق قانون، دادخواهی حق مسلم هر فرد است. از لوازم این حق آن است که دعاوی و شکایتهای اشخاص پذیرفته شود و بی جهت مورد تردید و رد قرار نگیرد.
3- باید این شکایتها را قبول کنیم اگر قبول نکنیم نظم اجتماع بر هم می ریزد؛ یعنی سرقت از فروشگاههای موبایل یا لوازم خانگی ممکن است زیاد شود.
4- در این مورد اداره حقوقی گفته است: سرقت اسلحه غیرمجاز و تجهیزات دریافت از ماهواره دارای وصف مجرمانه است. چون این اشیاعرفاً مالیت دارند و صرفاً نگهداری آن بدون مجوز جایز نیست از این رو سرقت آنها قابل تعقیب کیفری است و ممنوعیت نگهداری آنها عمل سارق را توجیه نمی کند و دادگاه ضمن صدور حکم، دستور تحویل آنها را به مقامات صلاحیتدار قانونی صادر می‌نماید (نظریه شماره 7/93/121 مورخ 1393/1/30).