صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1396/10/06
برگزار شده توسط: استان قزوین/ شهر الوند
موضوع
لزوم یا عدم لزوم اثبات نشوز زن توسط زوج به منظور رفع تکلیف انفاق
پرسش
هرگاه زن از طریق دادگاه مطالبه نفقه کند آیا باید علاوه بر اثبات رابطه زوجیت ادای وظایف زناشویی از جانب خود را نیز ثابت نماید یا اثبات نشوز زن برای رفع تکلیف انفاق به عهده شوهر است؟
نظر هیئت عالی
با واقع شدن عقد نکاح به طور صحیح و ایجاد علقه زوجیت، حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر برقرار شده و زوج مکلف به دادن نفقه است و اثبات عدم تمکین یا نشوز زن بر عهده زوج می‌باشد که مطابق ماده 1108 قانون نشوز، زن الزام به پرداخت نفقه را از بین می برد.
نظر اکثریت
نفقه با عقد واجب میشود؛ زیرا ادله بر وجوب آن برای زوجه بدون تقیید دلالت می کند، نهایت ثابت شده است که نشوز مانع وجوب اتفاق است و تا زمانی که وجود مانع اثبات نشده است وجوب نفقه که معلق به زوجیت است استمرار پیدا می کند؛ پس عقد مثبت نفقه و نشوز مسقط آن است و کسی که ادعای سقوط آن را می کند باید دلیل بیاورد. چنانچه از مواد 1106 و 1108 ق.م برمی آید، در حقوق ما با تحقق رابطه زوجیت، استحقاق نفقه پدید می آید؛ منتها نشوز زن مانع آن به شمار آمده است. پس صرف اثبات نکاح، به وسیله زن در دعوی مطالبه نفقه کافی است و دادگاه با احراز این امر حکم به سود زن خواهد داد؛ مگر اینکه شوهر ثابت کند زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع می کند.
رای وحدت رویه به شماره 2614 مورخ 1316/11/28 شعبه 4 دیوانعالی کشور مقرر می دارد: اثبات زوجیت برای مطالبه نفقه کافی است؛ مگر جهات دیگری موجب عدم استحقاق زوجه باشد و استدلال دادگاه به اینکه قباله نکاحیه ذیل اشتغال ذمه شوهر نمی‌باشد، صحیح نیست.
نظر اقلیت
اثبات تمکین بر عهده زن است؛ اگر زن نتواند ثابت کند دادگاه شوهر را محکوم نمی‌نماید؛ به مجرد عقد نفقه واجب نمی شود، بلکه تمکین نیز شرط وجوب نفقه است، اصل عدم تمکین است، زن باید تمکین را اثبات کند تا دادگاه حکم به انفاق دهد.
نظر ابرازی
در دعوی، مطالبه نفقه کافی است و دادگاه با احراز این امر حکم به سود زن خواهد داد؛ مگر اینکه شوهر ثابت کند زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع می کند.