صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/05/03
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گرگان
موضوع
خلل در صلاحیت دادگاه با استرداد یکی از خواسته‌ها
پرسش
خواهان دادخواستی را به خواسته موارد ذیل مطرح می‌نماید:
1- استرداد چک به مبلغ یکصد میلیون تومان
2- مطالبه خسارت به مبلغ ده میلیون تومان
لکن با توجه به اینکه نامبرده قبل از تعیین وقت رسیدگی دعوی استرداد چک را مسترد نموده است و تنها نسبت به مطالبه خسارت ادعا دارد حال آیا دادگاه صلاحیت رسیدگی به دعوی را دارد یا بر اساس بند الف ماده 9 قانون شورای حل اختلاف، مرجع صالح تغییر کرده و شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی می‌باشد؟
نظر هیئت عالی
در فرض سوال نظریه اکثریت مورد تایید است. چون طبق ماده 26 ق.آ.د.م مناط صلاحیت تاریخ تقدیم دادخواست می‌باشد و در زمان تقدیم دادخواست با توجه به خواسته دعوی استرداد لاشه‌ی چک، دادگاه صلاحیت رسیدگی به هر دو دعوا را داشته است، پس از استرداد دعوی مذکور، همچنان صلاحیت رسیدگی به دعوی مطالبه خسارت وجود دارد و موردی برای صدور قرار عدم صلاحیت نیست.
نظر اکثریت
مستفاد از ماده 65 قانون آیین دادرسی مدنی اگر دو دعوی ارتباط کامل با یکدیگر داشته باشند دادگاه شایستگی رسیدگی به دعوی مطالبه خسارت ده میلیونی را دارد چرا که به استناد ماده 26 قانون مرقوم مناط صلاحیت تاریخ تقدیم دادخواست می‌باشد و کاهش بعدی خواسته تاثیری در صلاحیت ندارد. به عبارت دیگر وقتی برای یک مرجع، صلاحیت ایجاد گردد عدول از قواعد صلاحیت یک قدر متیقن می‌خواهد که قدر متیقن آن مفاد ماده 65 می‌باشد یعنی اگر صرفاً دو دعوی ارتباط نداشته باشند ما می‌توانیم از صلاحیت ایجاد شده عدول نماییم و قائل باشیم که دعوی مطالبه خسارت را می‌توانیم قرار عدم صلاحیت صادر نماییم والا در هر صورت پرونده مطالبه خسارت هم در صلاحیت دادگاه می‌باشد و کاهش خواسته در صلاحیت مرجع رسیدگی کننده تاثیری ندارد. مضافاً می‌توانیم مثالی را بیان کرد که موید استدلال فوق است اینکه در جایی که در پرونده‌ای دعوی مرتبط یا طاری در اثناء رسیدگی در شورا مطرح می‌گردد، که آن دعوا در صلاحیت شورا نباشد هر دو ادعا مطروحه در پرونده مطابق ماده 21 قانون شورای حل اختلاف به دادگاه ارسال می‌گردد. حال فرض بگیریم که وقتی پرونده به دادگاه ارسال شد خواهان پرونده طاری، دادخواست خود را مسترد کند. آیا دادگاه باید پرونده را مجدداً به شورا اعاده کند یا باید رای آن را صادر نماید؟ مطابق ماده 21 قانون شورا رسیدگی به هر دو دعوا در مرجع قضایی صالح به عمل می‌آید و چون استرداد دادخواست نیز جزئی از فرآیند رسیدگی است پس دادگاه باید حتی پس از استرداد دعوی طاری نیز در ماهیت دعوی پرونده‌ای که از ابتدا در صلاحیت شورا بوده است رسیدگی نموده و رای صادر نماید لهذا با توجه به مراتب اعلامی و با توجه به اینکه مناط صلاحیت تاریخ، تقدیم دادخواست است. رسیدگی به دعوی مطالبه خسارت در صلاحیت دادگاه می‌باشد.
نظر اقلیت
مستفاد از مفهوم مخالف ماده 65 قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان حق دارد چنانچه مدعی باشد که حقوق متعددی از وی مورد انکار و یا تضییع واقع شده دعاوی ناشی از آن را در صورت وحدت منشأ با وجود ارتباط کامل در یک دادخواست مطرح کند. قواعد مربوط به صلاحیت باید با زمان تقدیم دادخواست منطبق باشد ولیکن باید میان صلاحیت نسبی و صلاحیت ذاتی فرق گذاشت دادگاه مطابق ماده 65 قانون مرقوم و ماده 21 قانون شورای حل اختلاف در زمان تقدیم دادخواست در دعوی با خواسته مطالبه 10 میلیون تومانی به جهت ارتباط کامل دو دعوا، صالح به رسیدگی می‌باشد امّا در جایی که دعوی در صلاحیت دادگاه از روند رسیدگی خارج می‌شود و لذا دعوی دوّم که در صلاحیت دادگاه نیست تاریخ تقدیم دادخواست نمی‌تواند ملاک تشخیص صلاحیت باشد و دادگاه مکلف است که با صدور قرار عدم صلاحیت پرونده را به شورا بفرستد زیرا دادگاه به جهت وجود پرونده مرتبط، خود را صالح دانسته حال که نیازی به اظهار نظر ماهوی در پرونده مرتبط وجود ندارد، پس پرونده با دعوی به خواسته 10 میلیون تومان به مرجع صالح که شورای حل اختلاف است ارسال خواهد شد.