صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/12/13
برگزار شده توسط: استان مرکزی/ شهر اراک
موضوع
امکان مطالبه مهریه از غیر زوج
پرسش
در عقدنامه زوجه مهریه 650 عدد سکه قید گردیده ولی در عقدنامه توضیح داده شده است 550 عدد سکه مهریه بر عهده زوج و 100سکه مهریه ایشان عهده پدر زوج می‌باشد زوج و پدر ایشان ذیل عقدنامه را امضاء نموده اند اکنون آیا امکان مطالبه 100سکه به عنوان مهریه زوجه مقدور می‌باشد یا خیر؟ عقد واقع شده بین زوج و زوجه چه عقدی می‌باشد؟ تصمیم دادگاه خانواده که دادخواست به آنجا داده شده است نسبت به پدر زوج چیست؟
نظر هیئت عالی
در فرض سوال یک صد قطعه سکه مورد تعهد پدر زوج را نمی توان از خود زوج مطالبه کرد و رسیدگی به آن نیز در صلاحیت محاکم عمومی (حقوقی) است
نظر اکثریت
در فرض سوال با عنایت به اینکه با تعیین 650 سکه به عنوان مهریه ذمه زوج مشغول به 650 سکه گردیده است و میزان 100سکه آن از ذمه زوج ساقط و بر ذمه پدر ایشان مستقر شده است به نظر می‌رسد عقد واقع شده بین زوجه و پدر زوج عقد ضمان(نقل ذمه) می‌باشد و بر همین اساس است که چون در ضمان به معنای مذکور ذمه ی زوج به نسبت به 100سکه از مهریه بری شده است اما اگر پدر زوج در ضمان ماَذون از جانب زوج در ضمان باشد بعد از پرداخت حق رجوع به زوج برای آنچه در حق زوجه پرداخت نموده است دارد و الا حق رجوع به وی را ندارد، اما در هر حال آنچه اکنون بر ذمه پدر زوج است مهریه به ماهو مهریه نیست بلکه دینی است که بر مبنای عقد ضمان بر عهده ی ایشان قرار گرفته است لذا اگر در محاکم خانواده مطالبه این 100سکه از پدر زوج به عنوان مهریه شده باشد اگر محاکم حقوقی از خانواده منفک شده باشد و به هر شعبه موارد صلاحیت قانونی آنها ارجاع گردد،چون ماهیت مافی الذمه پدر زوج، اگرچه مبنای اشتغال ذمه زوج مهر است، مهریه نیست لذا محاکم خانواده می‌توانند نسبت به دعوای مطرح شده به کیفیت فوق قرار عدم استماع صادر نمایند، اما اگر صلاحیت محاکم حقوقی و خانواده منفک نشده باشد اگر جهت و مبنای مطالبه درست باشد محاکم خانواده از باب اشتغال ذمه پدر زوج امکان اظهارنظر ماهوی دارند.مقررات ماده 698 قانون مدنی و نظریه مشورتی شماره7/921169مورخ 1392/06/18هم موَید این دیدگاه است.
نظر اقلیت
ماهیت مافی الذمه پدر زوج عنوان مهریه دارد، چرا که در قانون جزء در مورد مهر المتعه که پیش بینی شده است وضعیت زوج در نظر گرفته شود برای پرداخت،
تصریحی وجود ندارد که مهریه باید حتما مستقر در ذمه زوج باشد و بحث عقود از عقد نکاح مجزا است عقد نکاح معوض نیست بر خلاف دیدگاه فقهی و اگر مهریه دانسته شود آثار مهریه مثل عدم امکان جلب برای بیشتر از 110سکه از مجموع متعهدین (زوج و پدر زوج) اعمال می‌گردد.لذا دادگاه خانواده می‌تواند ماهیتا اظهار نظر نماید.