تاریخ نظریه: 1398/11/20
شماره نظریه: 7/98/516
شماره پرونده: ک 615-861-89
استعلام:
شکایتی در دادسرا از نهاد دولتی علیه فردی مطرح شده در مراحل مقدماتی دادسرا به علت فقد ادله اثباتی و عدم وقوع بزه قرار منع تعقیب مشتکی عنه را صادر نموده قرار به تایید دادستان رسیده و به اداره متبوع ابلاغ شده ظرف ده روز قابل اعتراض بوده در فرجه قانونی شاکی به آن اعتراض نکرده خارج از فرجه قانونی به قرار مزبور اعتراض نموده دادگاه کیفری 2 بدون توجه به حقوق مکتسبه مشتکی عنه و اعتبار امر مختومه دستور اخذ و آخرین دفاع و جلب به محاکم را صادر نموده و حکم به محکومیت مشتکی عنه را صادر می‌نماید و رای صادره اعتراض شده در دادگاه تجدیدنظر مطرح رسیدگی است.
1- با توجه به انقضاء مدت اعتراض و قطعی شدن قرار منع تعقیب آیا بدون درخواست دادستان پس از کشف دلایل جدید دادگاه کیفری 2 می‌تواند دستور جلب به محاکم را و اخذ دفاع و آخرین دفاع و تامین را صادر کند یا خیر؟
2- با توجه به اعتبار امر مختومه از حیث قطعیت رای منع تعقیب آیا امکان صدور رای به محکومیت مشتکی عنه وجود دارد؟
3- در صورتی که دلایل جدیدی کشف شود آیا دادگاه کیفری 2 بدون درخواست دادستان می‌تواند دستور تعقیب مجدد مشتکی عنه را صادر نماید؟
4- تکلیف دادگاه تجدیدنظر در رسیدگی به اعتراض چیست./ع
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1 و 3 و 4- مستفاد از مواد 270، 271 و 274 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 مرجع رسیدگی نسبت به اعتراض به قرار منع تعقیب صادره از دادسرا، دادگاه کیفری ذی‌ربط است و تشخیص طرح آن در موعد قانونی یا خارج از موعد بودن اعتراض، با دادگاه مزبور است ولذا چنان‌چه دادگاه رسیدگی کننده به اعتراض با پذیرش عذر موجه موضوع ماده 432 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و نیز با پذیرش وارد بودن اعتراض قرار جلب به دادرسی صادر کند و متعاقباً پرونده امر پس از انجام اقدامات قانونی، وفق ماده 276 قانون یادشده در دادگاه کیفری مطرح و مورد رسیدگی و صدور رأی قرار گیرد، تشریفات و ترتیبات رسیدگی یادشده و نیز رسیدگی به تجدیدنظرخواهی تابع عمومات حاکم بر دادرسی کیفری بوده و موجب قانونی جهت نقض رأی مورد تجدیدنظر یا صدور حکم به برائت به لحاظ قطعی محسوب کردن قرار منع تعقیب صادره وجود ندارد. بدیهی است که دادگاه بدوی بدون احراز موجه بودن اعتراض خارج از مهلت نمی‌تواند وارد رسیدگی شود؛ و چون عدم رعایت این تشریفات مطابق تبصره ماده 455 قانون پیش‌گفته، از مواردی است که به اساس رأی خدشه وارد می‌کند، دادگاه تجدیدنظر باید رأی صادر شده از دادگاه بدوی را نقض کند.
2- تقاضای تعقیب مجدد موضوع ماده 278 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 باید از طریق دادستان یا مقام ارجاع به شعبه رسیدگی کننده ارجاع شود. بنابراین شعبه دادگاه حتی در صورت کشف دلایل جدید هم رأساً و بدون ارجاع نمی‌تواند شروع به تعقیب کند؛ مگر در مواردی که پرونده به طور مستقیم در دادگاه رسیدگی می‌شود که در این صورت دادگاه به عنوان متکفل امر تحقیقات مقدماتی می‌تواند بر اساس ماده 278 قانون یادشده اقدام نماید