صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/01/25
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر قائم شهر
موضوع
بررسی امکان اصلاح قرار منع و موقوفی تعقیب
پرسش
آیا امکان اصلاح قرار نهایی صادره از ناحیه بازپرس یا دادیار، اعم از منع تعقیب یا موقوفی تعقیب، در فرضی که قطعیت یافته و قطعیت نیافته؛ وجود دارد؟
نظر هیات عالی
با عنایت به تبصره 1 ماده 477 و ملاک مواد 279 و 381 قانون آیین دادرسی کیفری، نظر اکثریت مورد تایید است.
نظر اکثریت
با امعان نظر به فرض سوال، تفکیک بین اصلاح قرار به صورت ماهوی و به صورت شکلی مهم است. با عنایت به تبصره ماده 279 قانون آیین دادرسی کیفری امکان صدور کیفرخواست اصلاحی وجود دارد به‌طور مثال زمانی که در قرار به اتهامات حسین و علی اشاره شده ولی به اتهام تقی اشاره نشده یا اسم وی از قلم افتاد، امکان اصلاح قرار وجود دارد. مطابق ماده 381 همین قانون، رای اصلاحی پیش‌بینی شده و به استناد این ماده و وحدت ملاک از آن، در دادسرا نیز امکان اصلاح قرار صادره از ناحیه دادیار یا بازپرس وجود دارد، به‌طور مثال در دادسرا اشتباهاً حسن را علی مرقوم نموده‌ایم. در اینجا حتی در فرض قطعیت نیز، امکان اصلاح قرار وجود دارد چراکه این اشتباه، شکلی است و با تنقیح مناط ماده مارالذکر، اشتباه مذکور قابل تصحیح است. لکن در فرض اشتباه ماهوی اعم از اشتباه در صدور عنوان قرار نهایی به‌طور مثال جلب به دادرسی را منع تعقیب زدن، امکان ورود به پرونده و اصلاح آن غیرقابل توجیه است و در خصوص ماهیت می‌بایست وفق ماده 477 اقدام نمود. لازم به ذکر است که در قانون آیین دادرسی کیفری، زمانی که مواد قانونی در بخش دادگاه آمده است همانند ایراد رد دادرس، در دادسرا نیز جاری است چراکه از ظرفیت‌های قانونی جهت دادرسی عادلانه می‌بایست بهره جست. ایضاً که منع قانونی نیز در این خصوص به چشم نمی‌خورد.
نظر اقلیت
امکان اصلاح رای پس از قطعیت یافتن، نیست. با عنایت به اینکه در قوانین جزایی، تفسیر مضیق مورد توجه است و همانطور که در تبصره ماده 279 قانون آیین دادرسی کیفری در خصوص اصلاح کیفرخواست از ناحیه دادستان و صدور رای اصلاحی از سوی دادگاه محترم موجود است، لذا چنانچه نظر قانون‌گذار بر صدور قرار اصلاحی از ناحیه دادسرا بود، بی‌شک در مواد مخصوص آن به صراحت قید می‌شد. ایضاً زمانی که به‌طور مثال نام اشخاص اشتباهاً قید گردیده و مثلا نام حسین اشتباهاً حسن قید شده است، در این فرض امکان اصلاح قطعاً موجود نیست چراکه مستلزم رسیدگی مجدد بوده و این ایراد به هیچ وجه شکلی قلمداد نمی‌شود. لازم به ذکر است در اینجا پس از اصلاح نام اشخاص، در صورتی که نام شخص متهم به اشتباه قید شده باشد پس از اصلاح آن، می‌بایست تفهیم اتهام و اخذ تامین و آخرین دفاع مجدداً صورت گیرد و خلاف نص صریح قانون است که ورود به پرونده صورت گیرد و صرفاً اصلاح نام متهم انجام شود بدون انجام موارد بیان شده. سایر اشتباهات شکلی اعم از کم یا زیاد شدن کلمات یا اشتباهات تایپی نیز قابل تغییر نیست. در پایان اشاره می‌شود که قاعده فراغ دادرس بدین معنی است که قضات پس از تایید تصمیم امکان ورود به آن را نداشته و استثنائات قاعده فراغ دادرس، تنها ماده 381 قانون آیین دادرس کیفری در بحث دادگاه و ماده 279 در بحث کیفرخواست می‌باشد که ارتباطی به صدور قرار اصلاحی ندارد. ایضاً رای اصلاحی و کیفرخواست اصلاحی در رویه موجود است لکن در خصوص صدور قرار اصلاحی چیزی مشاهده نمی‌شود.