صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1390/04/05
برگزار شده توسط: استان کرمان/
موضوع
استحقاق زوجه به نفقه از زمان انعقاد عقد تا زمان استناد به حق حبس در صورت عدم اثبات نشوز
پرسش
با توجه به این‌که استحقاق نفقه فرع بر تمکین است، وقتی که زوجه از حق حبس استفاده کرده آیا استحقاق او به انفاق، از زمان عقد است یا از زمان اعمال حق حبس؟
نظر هیئت عالی
آنچه مسلم است از زمان استناد به حق حبس به حکم ماده 1085 قانون مدنی، زن مستحق نفقه خواهد بود. همین‌طور از زمان انعقاد عقد تا زمان استناد به حق حبس در صورتی‌که نشوز به عنوان مانع استحقاق نفقه اثبات نشود چنانکه از ظاهر ماده 1108 برمی‌آید، زوجه در مطالبه نفقه محق خواهد بود. در نتیجه نظر اکثریت تأیید می‌شود.
نظر اکثریت
طبق ماده 1102 قانون مدنی به محض وقوع عقد نکاح حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار می‌شود و حق نفقه نیز یکی از حقوقی است که عقد نکاح موجب آن است. از طرفی قانونگذار با قبول این نظر فقها (قول غیرمشهور) که تمکین، شرط نفقه نیست؛ بلکه نشوز مانع استحقاق است، فرق عدم استحقاق زوجه را در ماده 1108 قانون مدنی بیان کرده است. لذا در مدتی که زوج درخواست تمکین نکرده و استفاده از حق حبس موضوعیت نیافته نیز، زوجه مستحق نفقه است و مبتدای آن زمان وقوع عقد است.
نظر اقلیت
طبق قول مشهور فقهاء، نفقه مشروط به تمکین است و نظر حضرت امام (ره) در تحریرالوسیله نیز همین است. لذا در صورتی‌که تمکین محقق نشده باشد، زوجه استحقاق نفقه ندارد.
هنگامی که تمکین مورد درخواست زوج قرار گرفته و زوجه از حق حبس خود استفاده کند در این زمان طبق ماده 1085 قانون مدنی زن مستحق نفقه خواهد بود و ابتدای آن زمان استفاده از حق حبس است.