صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1389/10/10
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر قائم شهر
موضوع
درخواست حق الزحمه یا نحله زوجه علی رغم انصراف وی ازپذیرش شرط مالی در صورت درخواست طلاق توسط زوج
پرسش
در صورت درخواست طلاق توسط زوج و با توجه به ترتیبی که در پرداخت حقوق درخواستی زوجه در تبصره 6 قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371 ذکر شده است؛ آیا با وجود شرط در امور مالی مثل تنصیف اموال، زن می‌تواند از این شرط صرف‌نظر کرده و درخواست حق‌الزحمه یا نحله کند؟
نظر هیئت عالی
هر چند که شرط ضمن‌العقد تنصیف اموال زوج در عقد نکاح مقوله‌ای جدا از اجرت‌المثل و نحله مورد نظر مقنن در تبصره 6 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق است؛ ولیکن مطابق مقررات تبصره مرقوم، مطالبه اجرت‌المثل یا نحله زمانی امکان‌پذیر است که اولاً؛ ضمن‌عقد یا عقد لازم خارج در خصوص امور مالی شرطی نشده باشد و ثانیاً؛ شرایط بندهای الف یا ب تبصره 6 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق محقق باشد. به عبارت دیگر، چنان‌چه ضمن‌عقد یا عقد لازم دیگری در خصوص امور مالی شرط شده باشد، طبق آن عمل می‌شود. در غیر این صورت، هرگاه طلاق بنابه درخواست زوجه نباشد و نیز تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوءاخلاق و رفتار وی نباشد به ترتیب مقرر در بندهای الف یا ب عمل خواهد شد و عبارت «در غیر این‌صورت» در تبصره 6 قانون یادشده، موید این معناست.
نظر اکثریت
زوجه می‌تواند از شرط مالی و تنصیف مال صرف‌نظر کند و تقاضای حق‌الزحمه و اجرت‌المثل نماید. شرط سه قسم است: شرط ضمن عقد، شرط فعل یا شرط نتیجه. شرط فعل قابل اسقاط است؛ ولی شرط نتیجه قابل اسقاط نیست. این شرط، شرط ضمن‌عقد است و می‌تواند صرف‌نظر کند و ماده 244 قانون مدنی موید این امر است.
نظر اقلیت
مطالبه اجرت‌المثل و تنصیف مال مانعه‌الجمع نیست. زوجه هر دو را می‌تواند درخواست کند و یا هر کدام از این حق‌ها را اجرا کند.