صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1393/02/22
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر اصفهان
موضوع
ماهیت حقوقی بذل مهریه
پرسش
ماهیت حقوقی بذل مهریه چیست؟ با توجه به ماهیت حقوقی بذل مهریه، چنانچه زنی مهریه اش را به زوج بذل نماید بدون آنکه طلاق بین آنها واقع شده باشد آیا حق عدول از ما بذل را دارد، درفرضی که بذل مهریه معوض بوده و زوجه مدعی عدم دریافت عوض بذل گردد حکم قضیه چیست ؟
نظر هیئت عالی
بذل مهریه یک عمل حقوقی مستقل است که زوجه در قبال طلاق خلع یا مبارات به زوج بذل می کند و در صورتی که منجر به اجرای طلاق نشود و یا در طلاق رجعی، عده تمام نشده باشد و امکان رجوع مرد به زن باشد، زوجه می‌تواند از ما بذل عدول کرده و در این وضعیت مهریه کما فی السابق در مالکیت زوجه قرار دارد، مگر اینکه زوجه از این حق دینی ابراء کرده و یا در قالب عقد صلح از آن صرف نظر کرده باشد که دیگر قابلیت عدول از ما بذل و رجوع به آن وجود ندارد.
نظر اتفاقی
از آنجائی که شرایط انعقاد و آثار و نتایج هریک از این اصطلاحات (بذل، هبه، ابراء و صلح) با هم متفاوت می‌باشند، می‌بایست درهر پرونده و قضیه حادث، با بررسی ماهیتی و تطبیق آن با نهاد حقوقی مرتبط، آثار و نتایج آن قالب حقوقی را بر قضیه بار نمود و مبادرت به صدور حکم مقتضی کرد. چرا که ابراء وفق ماده 289 قانون مدنی، صرفاً در خصوص دیون (کلی ما فی‌الذمه) قابل تحقق است و نیاز به رضایت بدهکار و حتی اهلیت وی ندارد و اگر قضیه با شرایط ابراء تطبیق نماید امکان رجوع متصور نیست.در صورت محقق بودن هبه وفق ماده 795 قانون مدنی با عنایت به اینکه هبه عقد است نیاز به ایجاب و قبول دارد و می‌تواند به صورت معوض یا غیر معوض منعقد گردد و با توجه به مفهوم مخالف بند 2 ماده 803 قانون مدنی چنانچه هبه معوض بوده و عوض داده نشده باشد واهب می‌تواند رجوع از هبه نماید. به هرحال قابلیت رجوع از هبه وفق شرایط مندرج در ماده 803 قانون مدنی در برخی موارد وجود دارد. بذل نیز یک عنوان مستقل حقوقی است که درقبال طلاق خلع و مبارات، زن در مقابل مالی که به زوج می‌دهد طلاق می‌گیرد و رجوع به ما بذل طبق شرایط مقرر تا قبل از انقضای عده ممکن است تا راه برای رجوع زوج نیز به زوجیت میسر باشد. به همین ترتیب با بررسی قضیه و تطبیق آن با نهاد حقوقی خاص، قابلیت رجوع داشتن یا نداشتن بخشش مهریه را می‌توان توجیه و تفسیر کرد.