صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1386/11/18
برگزار شده توسط: استان همدان/ شهر همدان
موضوع
نحوه محاسبه غرامات وارده در صورت مستحقٌللغیر بودن مبیع با گذشت مدت مدید از انجام معامله
پرسش
فردی حدود سی سال قبل زمینی از شخصی خریداری کرده است. حال مطلع شده است که زمین خریداری شده در مالکیت غیر می‌باشد. آیا خریدار می‌تواند قیمت روز زمین را مطالبه نماید یا فقط مستحق دریافت ثمنی است که پرداخت کرده است؟
نظر هیئت عالی
به موجب قانون بایع باید مالک مال مورد معامله باشد. بر حسب مقررات ماده 391 قانون مدنی در صورتی‌که کل مبیع یا جزیی از آن مستحقٌللغیر درآید بایع باید ثمن دریافتی را مسترد نماید. در صورت جهل مشتری، بایع باید از عهده غرامات وارده به مشتری نیز برآید. در سوال مطروحه اشاره به معامله سی سال قبل شده با توجه به ترقی قیمت‌ها و این‌که استرداد ثمن معامله کافی برای جبران خسارت وارده به مشتری نیست و در قسمت آخر ماده هم آمده چون مشتری به مستحقٌللغیر بودن مبیع بی‌اطلاع بوده بایع حسب نظر کارشناس و خبره باید غرامات وارده به خریدار را بپردازد.
نظر اکثریت
با توجه به این‌که در ماده 391 قانون مدنی تصریح شده است که در صورت مستحقٌللغیر برآمدن کل یا بعض از مبیع، بایع باید ثمن مبیع را مسترد دارد و از عهده غرامات وارده بر مشتری نیز برآید لذا در مانحن‌فیه چون زمین در مالکیت غیر بوده و خریدار نیز از آن اطلاع نداشته است، مشارٌالیه استحقاق دریافت قیمت یوم‌الادا را دارد.
نظر اقلیت
گروه اول: با استناد به ماده 391 قانون مدنی و ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب درامور مدنی خریدار استحقاق دریافت ثمن معامله با محاسبه شاخص قیمت یوم‌الادا را دارد.
گروه دوم: چون مبیع در مالکیت غیر بوده و بایع اجازه فروش آن را نداشته است و مستفاد از مواد 352 و 366 قانون مدنی، بیع مذکور فاسد بوده و بیع فاسد اثری در تملک ندارد و خریدار فقط مستحق دریافت ثمنی است که پرداخت کرده است و بر مازاد آن استحقاق ندارد.