صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1381/09/02
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر نکا
موضوع
هبه به شرط ارث نبردن از سایر اموال
پرسش
شخصی قبل از فوت مقداری از اموال خویش را به احد از فرزندان می‌دهد به گونه‌ای که در زمان حیات اموال را تحویل فرزند او نماید و در ضمن دادن اموال به فرزند شرط می‌نماید اموال را به شرطی که بعد از فوت این جانب از سایر اموال ارث نبرید، هبه می‌نماید. آیا چنین شرطی صحیح است و فرزند مذکور از ارث محروم می‌گردد یا شرط فاسد است و فرزند مستحق ارث می‌گردد؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (4): موضوع هبه بین پدر و پسر صحیح است، لیکن شرط انصراف از ارث که امری موکول به بعد از فوت واهب است، یک شرط غیرنافذی است زیرا در مرحله تقریر شرط متهب مالکیتی در مورد مال موروثه ندارد که شرط اعراض از آن را بنماید، لیکن بعد از فوت واهب چنان‌چه آن را تنفیذ کرد چنین شرطی انجام یافته و قرارداد را منجزاً صحیح می‌نماید.
نظر اتفاقی
با توجه به بخشش اموال از سوی پدر به فرزند و قبض و اقباض مال موهوب اگرچه الفاظ بخشش و هبه در آن لحاظ نگردیده و به کار نرفته ولی منظور پدر از دادن مال تملک فرزند بر آن به صورت مجانی بوده و نظر به انجام قبض شرایط و ارکان عقد هبه کاملاً تحقق یافته است و منظور از گفتار پدر در خصوص تملیک مال و تحویل آن به فرزند چیزی جز هبه مستفاد نمی‌شود.
در خصوص شرط ضمن‌عقد چنین اظهارنظر شد: با توجه به این‌که قوانین مربوط به ارث و چگونگی تقسیم ماترک از جمله قواعد آمره می‌باشد که تراضی خلاف آن پذیرفته نیست، شرط باطل است ولی مفسد عقد نیست زیرا چنین شرطی نامشروع است مقنن در بند سه ماده 232 قانون مدنی متعرض این موضوع شده، در نتیجه شرط موصوف غیر قابل انجام است و فرزند مشروط بعد از فوت از سایر دارایی مورث خویش ارث خواهد برد.