تاریخ نظریه: 1398/07/20
شماره نظریه: 7/98/1048
شماره پرونده: 98-168-1048 ک
استعلام:
در برخی از مواد قوانین کیفری مانند ماده 45 قانون توزیع آب ماده 503 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 و غیره قانونگذار پیش‌بینی نموده است که مرتکب جرم به جبران خسارت وارده محکوم شود علیهذا خواهشمند است ارشاد فرمائید که در مواد قانونی مورد اشاره آیا صدور حکم جبران خسارت مستلزم تقدیم دادخواست مطالبه ضرر و زیان از سوی ذی‌نفع است یا اینکه با توجه به تصریح قانونگذار دادگاه مکلف به صدور حکم به جبران خسارت است و تقدیم دادخواست از سوی ذی‌نفع ضرورت ندارد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
نظر به اینکه ضرر و زیان ناشی از جرم و صدور حکم به جبران آن، از حیث ماهیت مجازات محسوب نمی‌شود و مطالبه آن عنوان دعوای حقوقی را دارد و با عنایت به قاعده کلی مذکور در ماده 15 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 که مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم را مستلزم رعایت تشریفات قانون آیین دادرسی در امور مدنی مصوب 1379 از جمله تقدیم دادخواست می‌داند، در فرض سوال، صدور حکم به «پرداخت بهای خدمات مصرفی و جبران خسارت و سایر حقوق مربوطه» مذکور در ماده یک قانون مجازات استفاده‌کنندگان غیر مجاز از آب، برق، تلفن، فاضلاب و گاز مصوب 1396 و نیز جبران خسارت وارده موضوع ماده 47 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361 با اصلاحات و الحاقات بعدی از این قاعده خارج نیست. رأی وحدت رویه شماره‌ی 582 مورخه 1371/12/2 در همین راستا است.