صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/02/05
برگزار شده توسط: استان اردبیل/ شهر اردبیل
موضوع
نحوه احراز عدم تمکن اصحاب دعوی در دعاوی خانوادگی
پرسش
عدم تمکن اصحاب دعوی در دعاوی خانوادگی موضوع ماده 5 قانون حمایت خانواده توسط دادگاه به چه نحوی باید احراز گردد؟ آیا با طرح دعوی اعسار باید موضوع مورد رسیدگی قرار گیرد یا نیاز به طرح دعوی اعسار نیست؟
نظر هیئت عالی
گرچه شخصی که مدعی عدم تمکن مالی است می‌تواند با استفاده از عمومات قانونی این ادعا را با طرح دعوای اعسار از طریق تقدیم دادخواست مطرح کند و از مزیت رسیدگی دومرحله‌ای به دعوای اعسار استفاده کند، لیکن تصمیم دادگاه خانواده مبنی بر معافیت شخص مدعی عدم تمکن مالی از پرداخت هزینه دادرسی و... به استناد ماده 5 قانون حمایت خانواده، محتاج تقدیم دادخواست اعسار نیست و قابل اعتراض نمی‌باشد. اگر اتخاذ چنین تصمیمی محتاج تقدیم دادخواست اعسار بود، اساساً ضرورتی برای آوردن ماده مذکور وجود نمی‌داشت.
نظر اکثریت
احراز عدم تمکن مالی هر یک از اصحاب دعوی مستلزم تحقیق و بررسی از ناحیه دادگاه است دادگاه می‌تواند با استعلام از مراجع ذی‌ربط، استماع شهادت شهود، تحقیق محلی یا ملاحظه اوضاع و احوال با تصمیم اداری مدعی را از پرداخت هزینه دادرسی معاف نماید؛ بدیهی است امتیاز پیش‌بینی‌شده در ماده 5 قانون حمایت خانواده صرفاً ناظر به فرضی است که دادگاه قصد دارد مدعی را از پرداخت هزینه دادرسی معاف دارد؛ در غیر این صورت تصمیم دادگاه بایستی در قالب حکم صادر و به طرفین ابلاغ شود تا حق تجدیدنظرخواهی تضییع نشود.
نظر اقلیت
مطابق اصول دادرسی تمام رسیدگی‌ها به‌صورت ترافعی و با رعایت تشریفات دادرسی است و تصمیم صادره از ناحیه دادگاه علی الاصول قابل اعتراض است؛ لیکن حکم مقرر در ماده 5 قانون حمایت خانواده استثناء بر اصول یادشده می‌باشد؛ بنابراین تفاوتی نمی‌نماید دادگاه دادخواست مدعی اعسار را بپذیرد یا رد نماید و در هردو فرض تصمیم دادگاه در قالب دستور اداری بوده و قابل اعتراض نیست.