صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/06/04
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر میامی
موضوع
نحوه تشکیل جلسه دادگاه کیفری در فرض عدم حضور متهم
پرسش
با توجه به مواد 348 و 350 قانون مجازات اسلامی آیا جلسه دادگاه در فرض عدم حضور متهم و با تعیین وکیل تسخیری برای وی، تشکیل خواهد شد؟ در صورتی که قائل به تشکیل جلسه دادرسی و محاکمه باشیم رای صادره شده حضوری می‌باشد یا غیابی؟
نظر هیئت عالی
نظریه اداره حقوقی به شماره 1487/95/7 -95/6/23 که موید نظریه اکثریت تا حدودی می‌باشد مورد تائید اعضاء هیات عالی به شرح زیر می‌باشد:
اولاً مقصود مقنن در صدر ماده 350 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 این است که در جرائم موضوع بندهای الف، ب، پ و ت ماده 302 این قانون، گرچه با توجه به ماده 348، حضور وکیل متهم برای تشکیل جلسه دادگاه ضروری است، اما کافی نیست و باید متهم نیز شخصاً حاضر شود. بنابراین، در فرض سوال «هرگاه متهم وکیل معرفی نکرده» و برای وی، وکیل تسخیری تعیین شده باشد، از جهت لزوم حضور متهم و وکیل در جلسه دادگاه در جرائم یاد شده، تفاوتی بین وکیل تسخیری و تعیینی نمی‌باشد؛ مگر آنکه متهم، متواری بوده یا دسترسی به وی امکان نداشته باشد که در این صورت باید برابر ماده 394 قانون رفتار شود. در موارد مشمول ماده اخیرالذکر، رسیدگی در غیاب متهم در صورتی که دادگاه، حضور متهم را برای دادرسی ضروری تشخیص ندهد، امکان پذیر است. ثانیاً ظاهر عبارت «... یا وکیل او در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشود...» مذکور در ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، حکایت از «وکیل تعیینی» دارد و یا در مواردی است که با عجز از تعیین وکیل و یا امتناع از معرفی وکیل، دادگاه برای متهم، وکیل تسخیری تعیین کرده است و متهم نیز حضور داشته است. در نتیجه، در حالتی که متهم، متواری یا مجهول المکان باشد، نظر به اینکه اصولاً ارتباطی بین وکیل تسخیری و موکل وجود ندارد، رأی صادره، غیابی محسوب می‌گردد و مطابق مقررات، هر زمانی که محکوم علیه رأی غیابی، از آن مطلع گردد و به آن اعتراض نماید، در همان دادگاه قابلیت واخواهی دارد. بنابراین در فرض سوال با توجه به اطلاق ماده 348 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و نیز لحاظ تبصره 1 ماده 394 قانون یاد شده، تشکیل جلسه دادگاه کیفری یک بدون حضور وکیل تسخیری با منع قانونی مواجه است و با عنایت به این که رأی غیابی صادره پس از ابلاغ به متهم یا وکیل تعیینی او قابلیت واخواهی دارد، لذا مقدمات مطرح شده در پرسش دائر بر لزوم صدور رأی مجدد غیابی در فرض اعتراض وکیل تسخیری، مخدوش و تحقق «دور» به گونه ای که در پرسش مطرح شده، موضوعاً منتفی است.
نظر اکثریت
طبق قسمت اول ماده 350 قانون آیین دادرسی کیفری تشکیل جلسه دادرسی در جرایم موضوع ماده 302 (بندهای اعلامی) ممنوع است و در صورت عدم حضور متهم، دادگاه نمی تواند نسبت به رسیدگی اقدام نماید در صورتی که قائل به امکان تشکیل جلسه دادرسی بوده و جلسه دادرسی تشکیل شود به جهت اینکه وکیل تسخیری را دادگاه در غیاب متهم تعیین و وکیل تسخیری با متهم ملاقات نداشته و ایشان را ندیده و صحبتی نکرده و به اسناد و مدارک و دفاعیات متهم دسترسی ندارد رأی صادره غیابی خواهد بود و منظور از وکیل او، وکیل تعیینی توسط متهم بوده و احتیاط قضایی نیز ایجاب می‌نماید رأی صادره غیابی باشد.
جلسه تشکیل می‌شود منتهی طبق ماده 406 وکیل او منصرف از وکیل تسخیری است لذا جلسه تشکیل (مطابق استدلال قسمت اول) ولی رای غیابی است.
نظر اقلیت
طبق ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری، رسیدگی و تشکیل جلسه دادرسی در جرایمی که جنبه حق اللهی ندارند تجویز شده است و ممنوعیت فقط برای تشکیل جلسه دادرسی در موارد جرایم حق اللهی می‌باشد. آیین دادرسی جنبه آمریت دارد و نمی توانیم آن را متوقف و به اراده اشخاص موکول نمائیم، عدم رسیدگی و متوقف نمودن جریان دادرسی برخلاف سیاست های قوه قضائیه می‌باشد. قانونگذار در مواد 348 و 350 قانون مذکور مطلق وکیل را گفته و ظاهر ماده به انواع وکالت اعم از تعیینی و تسخیری و غیره تسری دارد و وکیل تسخیری نیز از تمام وظایف و حقوقی که وکیل تعیینی دارد برخوردار بوده و حضورش جنبه تشریفاتی ندارد. ماده 406 قانون آیین دادرسی کیفری محدوده ماده 350 قانون مذکور را مشخص کرده و آن را تخصیص داده است. لذا با جمع مواد 350 و 406 قانون آیین دادرسی مدنی تشکیل جلسه دادرسی با تعیین و حضور وکیل تسخیری بلامانع بوده و به جهت حضور وکیل تسخیری و دفاع در پرونده، رأی صادره نیز حضوری خواهد بود.