صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/07/16
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر سمنان
موضوع
تعیین مجازات معاون در جرایم دارای مجازات متعدد، متعدد یا اختیاری
پرسش
مجازات معاون جرم در جرایمی که دارای مجازات های متعدد مجتمع (مانند ماده 652 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات) و یا مجازات های متعدد تخییری (مانند ماده 533 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات) هستند، چگونه و براساس چه معیار و ملاکی تعیین می‌شود؟
نظر هیئت عالی
مجازات معاون جرم در مواردی که مجازات‌ها تخییری است نسبت به معاون هم وفق ماده 127 قانون مجازات اسلامی این امکان وجود دارد و می‌تواند هرکدام از مجازات‌های تخییری نسبت به مباشر جرم را با رعایت ماده مرقوم انتخاب کند. در خصوص مجازات‌های تجمیعی همه مجازات‌ها با لحاظ ماده 127 قابل اعمال نسبت به معاون خواهد بود.
نظر اتفاقی
با توجه به اصول حاکم بر معاونت در جرم و این که اساساً معاون، در وقوع جرم نقش فرعی و تبعی دارد و از حاکمیت اصل استعاره نسبی مجرمیت تبعیت می کند، لذا در هر مورد دادگاه موظف است متناسب با مجازات مباشر نسبت به تعیین کیفر معاون اقدام کند یا به عبارت دیگر تلفیقی از مجازات قانونی و قضایی را در مورد معاون اعمال نماید. در این صورت، در جرم موضوع ماده ی 652 قانون مجازات اسلامی تعزیرات که مجازات مباشر، حبس تعزیری درجه ی چهار و شلاق تعزیری درجه ی شش است، معاون به حبس تعزیری درجه ی پنج یا شش و شلاق تعزیری درجه ی هفت یا هشت محکوم خواهد شد. به عبارت دیگر، درجه ی هر یک از مجازات های جرم ارتکابی به نحو جداگانه مشخص، سپس مجازات معاون بر اساس معیار مقرر در ماده 127 قانون مجازات اسلامی تعیین خواهد شد. بدیهی است با توجه به تبصره ی یک ماده ی 127 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، که مقرر داشته: «مجازات معاون از نوع مجازات قانونی جرم ارتکابی است» و رعایت اصل قانونی بودن جرم و مجازات، در صورتی که حداقل مجازات قانونی مقرر در هر درجه، بیشتر از حداقل مجازات قانونی جرم ارتکابی باشد؛ حداقل مجازات هایی که در ماده ی 19 قانون، که برای درجه های مجازات لحاظ شده، ملاک عمل نخواهد بود بلکه حداقل مجازات معاون، همان حداقل مجازات اصلی و قانونی جرم معنون خواهد بود و فقط حداکثر مجازات از ملاک ماده ی 19 استفاده خواهد شد. بنابراین تفسیر، مجازات معاون در جرم موضوع ماده ی 652، با لحاظ یک درجه کمتر، سه ماه (یعنی حداقل مجازات قانونی جرم ارتکابی نه حداقل مجازات درجه ی پنج که دو سال حبس می‌باشد) تا پنج سال حبس و تا سی ضربه شلاق تعزیری می‌باشد. در جرم موضوع ماده ی 533 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات که مجازات قانونی، متعدد تخییری است، با توجه به اصول بیان شده در ابتدای نظریه، اگر دادگاه مجازات مباشر را حبس تعیین کند، مجازات معاون یک تا دو درجه پایین تر از مجازات مذکور و اگر جزای نقدی برای مباشر در نظر گرفته شود، معاون به جزای نقدی درجه ی هشت محکوم می‌شود. بدیهی است این تفسیر مغایرتی با ماده 127 دایر بر رعایت «مجازات قانونی» ندارد زیرا در تعیین مجازات معاون، حسب مورد مجازات قانونی رعایت شده است.