تاریخ نظریه: 1402/03/02
شماره نظریه: 7/1401/1029
شماره پرونده: 1401-3/1-1029 ح
استعلام:
الف- با توجه به تبصره ماده 47 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356، آیا مدت انجام تعهد و مبلغ جریمه در صورت عدم انجام تعهد، توسط قاضی صادرکننده رای تعیین می‌شود و یا توسط قاضی اجرای احکام مدنی؟
ب- چنانچه پاسخ قاضی صادرکننده رای باشد، آیا این مقام قضایی باید اعمال ماده 729 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1318 را در قالب دادنامه رای دهد و یا در قالب دستور قضایی؟ ج- آیا قاضی دادگاه در اعمال ماده 729 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1318، می‌تواند شخصاً و مستقلاً عمل کند یا باید موضوع را به کارشناسی ارجاع دهد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
الف-اولاً، به موجب ماده 6 دستورالعمل ساماندهی و تسریع در اجرای احکام مدنی مصوب 1398/7/24 ریاست محترم قوه قضاییه، دادرس اجرای احکام مدنی به عنوان دادرس علی‌البدل دادگاه مجری حکم، عهده‌دار کلیه امور اجرای احکام می‌باشد؛ از آن جا که دستورالعمل یادشده ناظر بر ساماندهی و تسریع در روند اجرای احکام مدنی است و حکم مقرر در تبصره ماده 47 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 نیز در راستای تسریع اجرای حکم مدنی وضع شده است و منظور از دادگاه در ماده 47 یادشده، دادگاهی است که حکم تحت نظر آن اجرا می‌شود، اعمال تبصره ماده 47 یادشده توسط دادرس اجرای احکام مدنی صورت می‌گیرد؛ اما این امر مانع از ورود دادگاه و اتخاذ تصمیم در این خصوص نیست؛ مشروط بر این‌که توسط دادرس اجرای احکام در این خصوص تصمیمی اتخاذ نشده باشد.
ثانیاً، قانون‌گذار به موجب ماده 29 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1394، اجرای آرای قطعی شوراهای مزبور را به همین شوراها محول کرده و برای آن‌ها واحد اجرای احکام (مستقل از دادگستری) پیش‌بینی کرده است. در حقیقت از تاریخ تصویب قانون یادشده، شوراهای مزبور علاوه بر صلاحیت رسیدگی، برای اجرای آرای صادره صلاحیت اجرایی نیز دارند. مقنن در این قانون یا دیگر قوانین، اختیارات خاصی برای قاضی واحد اجرای احکام شورای حل اختلاف در خصوص اجرای احکام مدنی پیش‌بینی نکرده است. از طرفی دستورالعمل ساماندهی و تسریع در اجرای احکام مدنی مصوب 1397/7/24 رئیس محترم قوه قضاییه ناظر بر اجرای احکام دادگاه‌ها و منصرف از اجرای احکام شورای حل اختلاف است؛ بنابراین در فرض سوال، قاضی اجرای احکام شورای حل اختلاف غیر از دادرس اجرای احکام مدنی است و وظایف و اختیارات پیش‌بینی‌شده در ماده 6 این دستورالعمل برای دادرس اجرای احکام قابل تسری به قاضی اجرای احکام مدنی شورای حل اختلاف نیست و بر این اساس، اعمال تبصره ماده 47 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 و اتخاذ تصمیم در این خصوص با قاضی اجرای احکام مدنی شورای حل اختلاف نیست و تصمیم‌گیری راجع به این امور با قاضی شورای مذکور است.
ب و ج- دادرس اجرای احکام مدنی در اعمال ماده 47 یادشده با انجام تحقیقات لازم و در صورت ضرورت پس از جلب نظر کارشناس، با صدور دستور قضایی در خصوص مدت انجام تعهد و مبلغ جریمه اتخاذ تصمیم میکند.